1. Okres wojny i okupacji (wrzesień 1939-1945)
2. Okres socrealizmu (1945-1989)
3. Okres wolnej Polski (od 1989)
Socrealizm
Na zjeździe literatów polskich w 1949 roku, rząd ogłosił, że w sztuce i literaturze obowiązuje realizm krytyczny (socrealizm). Prasa:
- 1944 "Odrodzenie"(czasopismo miało skupiać pisarzy o różnych poglądach, ale akceptujących stan polityczny: Z. Nałkowska, J. Andrzejewski, ukazywały się w nim wiersze Różewicza)
- 1945 "Kuźnica", "Pokolenie" (czasopisma bliskie tradycjom polskiej lewicy)
- 1945 "Tygodnik Powszechny" (atakowany przez "Kuźnicę", czasopismo podejmowało polemikę z marksizmem na tle filozoficznym)
- "Tygodnik Warszawski"
- 1945 "Twórczość"(redagowana przez K. Wykę, pisali m.in.: Prószyński, M. Dąbrowska, J. Iwaszkiewicz, H. Malewska, K. Brandys, L. Staff, S. Dygat)
Okres wolnej Polski
Nowoczesność w literaturze objawia się za pomocą:
- subiektywizacji poznania
- subiektywizacji przeżywania świata
- sztuka ma chwytać to, co przemijające
- wiersz to błysk, moment
Są to cechy EPIFANII (objawienia), ale nie w sensie teologicznym lecz w odniesieniu do rzeczywistości. Jest to termin J. Joyce'a.
Polskim przedstawicielem poetyki epifanii jest Czesław Miłosz.
Inne cechy literatury nowoczesnej to:
- ironia (cecha kultury schyłkowej) np. Z. Herbert
- estetyka wzniosłości np. A. Zagajewski
- w centrum znajduje się podmiot poznający
- liczy się doświadczenie codzienności, zwyczajności np. W. Szymborska.
Jeżeli chodzi o drugą połowę lat 80. i lata 90. to powstało w Polsce czasopismo "bruLion" (miało charakter nowatorski, skupiało głównie poetów, publikowani oni graffiti, fanziny, interesowali się punk rockiem). Poeci bruLionu to: M. Świetlicki, J. Podsiadło, M. Baran, a jeśli chodzi o prozę: M. Gretkowska. Pismo wzbudzało sporo kontrowersji. Młodzi burzyli się przeciwko polityce, pokoleniu stanu wojennego i jego wartościom (słynny wiersz M. Świetlickiego "Dla Jana Polkowskiego").
Jeżeli chodzi o prozę lat 90. to dominują dwa nurty:
Nurt nostalgiczny, kresowy (T. Konwicki "Bohiń", "Kronika wypadków miłosnych") i nurt tragiczny (J. Mackiewicz "Droga donikąd", W. Odojewski "Zasypie wszystko, zawieje". Popularne stają się reportarzaże, wywiady np. A. Stasiuk, R. Kapuściński ("Heban", "Wojna futbolowa", "Cesarz"). Nurt prozy psychologicznej reprezentuje O. Tokarczuk "Dom dzienny, dom nocny", D. Terakowska "Poczwarka", T. Konwicki "Sennik współczesny". W latach 80. nurt wiejski rezprezentują: W. Myśliwski "Kamień na kamieniu" i E. Redliński "Konopielka". Powoli jednak zanika on w latach 90.
Proza historyczna powoli zanika. Do tej pory uprawiali ją: J. Andrzejewski ("Trzy opowieści", W. Terlecki, T. Parnicki).
Pojawiają się nowe tematy:
- temat emigracji ("My zdies emigranty" M. Gretkowska).
- realizm satyryczny ("Szczuropolacy", "Dolorado" E. Redliński)
Niejako nowym gatunkiem staje się coś, co Ryszard Nycz nazywa "sylwą współczesną" lub "ponowoczesną". To utwory wielowątkowe, synkretyczne, łączące w sobie opowiadanie, apokryf, sennik, czyli wszystko co uda się zmieścić. Najpiękniejsze sylwy ponowoczesne tworzy O. Tokarczuk.
Jeżeli chodzi o dramat lat 90. to reprezentują go: S. Mrożek "Miłość na Krymie" i J. Głowacki "Antygona w Nowym Yorku", "Czwarta siostra".
