Oskar Matzerath ma trzydzieści lat i przebywa w szpitalu dla umysłowo chorych w Düsseldorfie. Zapisuje on swoją historię. Kiedy miał trzy lata, dostał od swojej matki, Agnieszki, zabawkę - blaszany bębenek. Postanowił nie rosnąć, aby nigdy nie stać się dorosłym, w tym celu spadł ze schodów piwnicznych, a odniesione obrażenia spowodowały zahamowanie jego wzrostu. Posiadał oryginalny talent - mógł wznieść swój głos tak wysoko, by za jego pomocą rozbijać szkło. Zdolność tę wykorzystuje w różnych okolicznościach, często by ratować się z opresji. Swoją narrację przerywa od czasu do czasu, ponieważ odwiedzają go jego przyjaciele – Vittlar i Klepp.
Bohater przytacza także historię swojej rodziny, która rozpoczyna się w okolicach początku XX wieku i ciągnie do czasów po Drugiej Wojnie Światowej. Najpierw wspomina pokolenie swoich dziadków, którzy byli Kaszubami. Józef, jego dziadek, był ścigany przez policję, ponieważ oskarżony był o podpalenie kilku tartaków, zaś Anna, jego babcia, pomogła Józefowi ukryć się i wyszła za niego za mąż. Para przeniosła się do Gdańska. Anna zajęła się handlem warzywnym oraz dostarczaniem jedzenia, co kontynuować będą kolejni członkowie rodziny. Tutaj rodzi się Agnieszka, matka Oskara. Wyszła za mąż za Alfreda Matzeratha, co nie przeszkadzało jej prowadzić długiego romansu z jej kuzynem z pierwszej linii, Janem Brońskim. Oskar obu tych mężczyzn nazywa swoimi "przypuszczalnymi ojcami". Alfred należy do partii nazistowskiej, zaś Jan jest polskim nacjonalistą, ale ze względu na swoje słabe zdrowie nie może wstąpić do ojczystej armii. Oskar uczy się sam w domu i nie uczęszcza do szkoły. Jego autorytetami byli niemiecki romantyk Goethe oraz legendarny rosyjski mistyk Rasputin.
Matka Oskara umiera jeszcze przed rozpoczęciem wojny. Bohater spędza czas jej trwania w Gdańsku. Podczas Nocy Kryształowej ginie właściciel sklepu, w którym Oskar kupował swoje bębenki, więc boi się on, że nie będzie mógł dostawać następnych. Prosi Jana o naprawienie tego, który posiada, i odwiedza go w pracy. Jan pracuje w posterunku Poczty Polskiej, przez co zarówno on, jak i Oskar, są obecni podczas ataku na ten urząd. Po zdobyciu instytucji Jan został stracony przez Niemców. Alfred żeni się z Marią Truczyńską, ponieważ sądzi, że jest ona z nim w ciąży, jednak tak naprawdę to Oskar jest ojcem dziecka Marii, swojej pierwszej miłości. Syn Oskara otrzymuje imię Kurt i nie żywi do swojego ojca zbyt ciepłych uczuć.
W trakcie wojny Oskar przyłącza się do grupy karłów, którym przewodzi Bebra, także karzeł, będący clownem. Grupa zajmuje się występami, tak więc Oskar wraz z nią wyrusza na front, gdzie zabawiają niemieckich żołnierzy. Oskar prezentuje swoją grę na bębenku oraz kruszy szkło swoim głosem. Zakochuje się z Roswicie Ragunie, włoskiej karlicy, somnambuliczce, która ginie podczas ataku aliantów na Normandię. Oskar powraca do Gdańska, gdzie zostaje przywódcą antyrządowej grupy młodzików, którzy zwą się "Wyciskacze". Pomaga im włamywać się do urzędów. Zostają złapani w kościele, kiedy cięli na kawałki figurę Marii z Dzieciątkiem, ponieważ wydała ich siostra jednego z członków gangu.
Alfred popełnia samobójstwo podczas ataku rosyjskiej armii. Oskar, Maria i Kurt udają się do Düsseldorfu, gdzie mieszkają u siostry Marii, Guste. Maria i Kurt zajmują się czarnorynkowym handlem, podczas gdy Oskar zostaje kolejno rzeźbiarzem nagrobkowym, następnie modelem na Akademii Sztuk Pięknych, później zaś ze swoim przyjacielem Kleppem zakłada zespół jazzowy. Grywają w klubie nocnym "Piwnica pod Złotą Cebulą". Właściciel klubu po jakimś czasie umiera, a Oskarowi zaoferowano możliwość solowego tournee, co wkrótce prowadzi do kontraktu płytowego. Oskar staje się bogaty. Okazuje się, że wytwórnia muzyczna jest przedsięwzięciem Bebry. Bebra wkrótce umiera, a Oskar zaprzestaje swojej gry.
Podczas spaceru po polach otaczających niemieckie miasto Oskar znajduje odcięty palec serdeczny, który rozpoznaje jako należący do pielęgniarki Doroty, która mieszkała w tym samym apartamencie, co on. Był w niej zakochany, więc postanowił zachować znalezisko. Zaprzyjaźnił się z Vittlarem, którego po jakimś czasie poprosił, aby wydał go policji za zamordowanie siostry Doroty. Oskar zostaje oskarżony o morderstwo, skazany mimo swej niewinności i umieszczony w szpitalu psychiatrycznym. Kiedy ma trzydzieści lat, dowiaduje się, że ma zostać uniewinniony, jednak boi się powrócić do świata, zwłaszcza ze względu na swój lęk przed „Czarną Kucharką”, postacią z dziecięcych piosenek.
Bohater przytacza także historię swojej rodziny, która rozpoczyna się w okolicach początku XX wieku i ciągnie do czasów po Drugiej Wojnie Światowej. Najpierw wspomina pokolenie swoich dziadków, którzy byli Kaszubami. Józef, jego dziadek, był ścigany przez policję, ponieważ oskarżony był o podpalenie kilku tartaków, zaś Anna, jego babcia, pomogła Józefowi ukryć się i wyszła za niego za mąż. Para przeniosła się do Gdańska. Anna zajęła się handlem warzywnym oraz dostarczaniem jedzenia, co kontynuować będą kolejni członkowie rodziny. Tutaj rodzi się Agnieszka, matka Oskara. Wyszła za mąż za Alfreda Matzeratha, co nie przeszkadzało jej prowadzić długiego romansu z jej kuzynem z pierwszej linii, Janem Brońskim. Oskar obu tych mężczyzn nazywa swoimi "przypuszczalnymi ojcami". Alfred należy do partii nazistowskiej, zaś Jan jest polskim nacjonalistą, ale ze względu na swoje słabe zdrowie nie może wstąpić do ojczystej armii. Oskar uczy się sam w domu i nie uczęszcza do szkoły. Jego autorytetami byli niemiecki romantyk Goethe oraz legendarny rosyjski mistyk Rasputin.
Matka Oskara umiera jeszcze przed rozpoczęciem wojny. Bohater spędza czas jej trwania w Gdańsku. Podczas Nocy Kryształowej ginie właściciel sklepu, w którym Oskar kupował swoje bębenki, więc boi się on, że nie będzie mógł dostawać następnych. Prosi Jana o naprawienie tego, który posiada, i odwiedza go w pracy. Jan pracuje w posterunku Poczty Polskiej, przez co zarówno on, jak i Oskar, są obecni podczas ataku na ten urząd. Po zdobyciu instytucji Jan został stracony przez Niemców. Alfred żeni się z Marią Truczyńską, ponieważ sądzi, że jest ona z nim w ciąży, jednak tak naprawdę to Oskar jest ojcem dziecka Marii, swojej pierwszej miłości. Syn Oskara otrzymuje imię Kurt i nie żywi do swojego ojca zbyt ciepłych uczuć.
W trakcie wojny Oskar przyłącza się do grupy karłów, którym przewodzi Bebra, także karzeł, będący clownem. Grupa zajmuje się występami, tak więc Oskar wraz z nią wyrusza na front, gdzie zabawiają niemieckich żołnierzy. Oskar prezentuje swoją grę na bębenku oraz kruszy szkło swoim głosem. Zakochuje się z Roswicie Ragunie, włoskiej karlicy, somnambuliczce, która ginie podczas ataku aliantów na Normandię. Oskar powraca do Gdańska, gdzie zostaje przywódcą antyrządowej grupy młodzików, którzy zwą się "Wyciskacze". Pomaga im włamywać się do urzędów. Zostają złapani w kościele, kiedy cięli na kawałki figurę Marii z Dzieciątkiem, ponieważ wydała ich siostra jednego z członków gangu.
Alfred popełnia samobójstwo podczas ataku rosyjskiej armii. Oskar, Maria i Kurt udają się do Düsseldorfu, gdzie mieszkają u siostry Marii, Guste. Maria i Kurt zajmują się czarnorynkowym handlem, podczas gdy Oskar zostaje kolejno rzeźbiarzem nagrobkowym, następnie modelem na Akademii Sztuk Pięknych, później zaś ze swoim przyjacielem Kleppem zakłada zespół jazzowy. Grywają w klubie nocnym "Piwnica pod Złotą Cebulą". Właściciel klubu po jakimś czasie umiera, a Oskarowi zaoferowano możliwość solowego tournee, co wkrótce prowadzi do kontraktu płytowego. Oskar staje się bogaty. Okazuje się, że wytwórnia muzyczna jest przedsięwzięciem Bebry. Bebra wkrótce umiera, a Oskar zaprzestaje swojej gry.
Podczas spaceru po polach otaczających niemieckie miasto Oskar znajduje odcięty palec serdeczny, który rozpoznaje jako należący do pielęgniarki Doroty, która mieszkała w tym samym apartamencie, co on. Był w niej zakochany, więc postanowił zachować znalezisko. Zaprzyjaźnił się z Vittlarem, którego po jakimś czasie poprosił, aby wydał go policji za zamordowanie siostry Doroty. Oskar zostaje oskarżony o morderstwo, skazany mimo swej niewinności i umieszczony w szpitalu psychiatrycznym. Kiedy ma trzydzieści lat, dowiaduje się, że ma zostać uniewinniony, jednak boi się powrócić do świata, zwłaszcza ze względu na swój lęk przed „Czarną Kucharką”, postacią z dziecięcych piosenek.
