Jacek Soplica, znany przez większą część utworu jako Ksiądz Robak, jest, wbrew tytułowi, głównym bohaterem epopei Adama Mickiewicza, zatytułowanej „Pan Tadeusz”. Czytelnik z początku nie wie, kim właściwie jest tajemniczy zakonnik, który pojawia się podczas istotnych wydarzeń utworu, zaś o Jacku Soplicy wie tylko ze wspomnień różnych bohaterów, z których najważniejsze jest opowiadanie Gerwazego o zamordowaniu Stolnika Horeszki. Prawdę o tym bohaterze poznajemy dopiero pod koniec utworu, podczas spowiedzi księdza Robaka, kiedy wyznaje swą prawdziwą tożsamość i opowiada o swoim życiu. Bohater ten po zabiciu Horeszki i oskarżeniu o konspirowanie z Rosjanami zmuszony był do ucieczki z Litwy, na którą powrócił po latach w mnisim habicie.
Młodość Jacka Soplicy była burzliwa, ale szczęśliwa. Przystojny, odważny, doskonały szermierz i wyborowy strzelec, ulubieniec kobiet i innych szlachciców, dumny ze swoich wyczynów, lecz także człowiek porywczy i gwałtowny. Jego przyjacielem był Stolnik, który często zapraszał go do swego domu, ponieważ młody Soplica miał za sobą głosy szlachty z okolicznych zaścianków. Horeszko odnosi się do niego życzliwie, zaś Jacek zakochuje się w jego córce Ewie. Darzy ją prawdziwym, głębokim uczuciem, i w jej obecności łagodzi swój gwałtowny charakter. Bał się jednak otwarcie poprosić o rękę dziewczyny. Stolnik dostrzegł uczucie młodzieńca do swojej córki i podał mu czarną polewkę, symbolizującą odmowę jej ręki. Jacek uznał to za zdradę, ponieważ życzliwość Horeszki zdawała się świadczyć o cichej akceptacji jego starań o Ewę. Odrzucenie wpędziło go w rozpacz. Młody Soplica ożenił się z kobieta, której nie kochał, która urodziła mu syna i wkrótce zmarła. Popadł w pijaństwo i przestał zwracać uwagę na sprawy dworu i gospodarstwa, przez co stał się obiektem drwin szlachty. Wciąż nie mógł zapomnieć u kochanej Ewie, poślubionej już bogatemu synowi kasztelana, i często snuł się w okolicy zamku Horeszki. Któregoś razu, w czasie konfederacji targowickiej, był świadkiem ataku Rosjan na zamek. W porywie gniewu i pragnienia zemsty porwał strzelbę zabitego Moskala i zastrzelił Stolnika.
Jacek Soplica został okrzyknięty mordercą i zdrajcą. Uznano go za sprzyjającego Rosjanom i uczestnika konfederacji targowickiej, zaś targowiczanie ofiarowali mu nawet zagarnięte dobro Horeszków wraz z zamkiem. Popada w rozpacz i podejmuje decyzję o ucieczce z Litwy, na której nie będzie mógł zaznać spokoju. Oddaje swojego syna, Tadeusza, w opiekę swojemu młodszemu bratu, Sędziemu. Przez jakiś czas przemierza Polskę, w końcu decyduje się wyjechać za granicę. W Rzymie wyrzeka się swojej tożsamości i wstępuje do zakonu bernardynów. Przyjmuje nowe imię – Robak. Przyłącza się do Legionów Polskich Dąbrowskiego, walczy m.in. pod Samosierrą, zostaje wtrącony na jakiś czas do austriackiego więzienia. Po latach powrócił na Litwę, by pełnić rolę emisariusza politycznego i zgodnie z wolą Napoleona przygotować powstanie. Nikomu nie zdradza swojej tożsamości, nie opowiada o swoich bohaterskich czynach, zdobywa zaufanie szlachty swoją mądrością i zwalczaniem sporów między sąsiadami. Od czasu do czasu ktoś zastanawia się, skąd zakonnik może posiadać takie zdolności, jakie posiada Ksiądz Robak, chociażby kiedy jednym celnym strzałem powala niedźwiedzia i ratuje Tadeusza i Hrabię. W karczmie Jankiela, z którym się zaprzyjaźnił, nawołuje do walki o ojczyznę i opowiada o wielkich czynach Dąbrowskiego. Próbuje w szlachcie, pogrążonej w swoich prywatnych sprawach, wzbudzić uczucia patriotyczne, co udaje mu się, choć zostaje to wykorzystane niezgodnie z jego intencjami – poprzez zajazd na Soplicowo. Ksiądz Robak pomaga załagodzić konflikt, a kiedy dochodzi do bitwy z Moskalami, bierze w niej czynny udział, a nawet własną piersią osłania Hrabiego, którego próbowano zastrzelić. Bernardyn zostaje śmiertelnie ranny, a na łożu śmierci wyznaje Gerwazemu, że to on jest Jackiem Soplicą. Opowiada o swoich losach i uzyskuje od sługi Horeszków przebaczenie, a także dowiaduje się, że Stolnik również wybaczył mu przed śmiercią. Dociera do niego wiadomość o wypowiedzeniu przez Napoleona wojny Rosji. Umiera pogodzony z dawnym wrogiem i z nadzieją na odzyskanie niepodległości Polski, lecz niepewny co do sądu, jaki wyda nad nim Tadeusz.
Jacek Soplica, znany jako Ksiądz Robak, to przykład bohatera romantycznego, o czym świadczy jego biografia. W młodości przeżył swoją największą miłość, która okazała się nieszczęśliwa z powodu bariery, jaka dzieliła jego i wybrankę jego serca. Rozgoryczenie popchnęło go do wystąpienia poza prawo i moralność – zabicie Stolnika. Pogłębiło to jego uczucie rozdarcia wewnętrznego. Podejmuje decyzję o odkupieniu swoich win, przechodzi przemianę duchową z butnego młodzieńca, zachwalającego swe czyny, w skromnego i anonimowego bohatera. Ubiera mnisi habit i zmienia tożsamość. Buntuje się przeciwko niesprawiedliwości, jaka spotkała Polskę i poświęca swoje życie dla dobra ojczyzny, wielokrotnie narażając swe życie. Umiera wciąż niepewny, jaki skutek przyniosą jego działania w przyszłości. Jacek Soplica jest nowym typem bohatera romantycznego, który poświęca się dla walki o wolność Polski, lecz robi to anonimowo, nie podkreślając swoich zasług i starając się pozyskać dla sprawy jak najwięcej ludzi, ponieważ wie, że to nie jednostka wywalczy niepodległość ojczyzny, lecz zjednoczony naród, który razem stanie do walki.
