Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
ZAMKNIJ X

Dziady cz. IV - Gustaw jako przykład bohatera romantycznego

Gustaw, główny bohater IV części "Dziadów" Adama Mickiewicza, jest przykładem bohatera romantycznego. To nieszczęśliwy kochanek, który umiłował swą wybrankę miłością głęboką i niezniszczalną, lecz został wzgardzony, co zaowocowało jego szaleństwem i samobójstwem. Odwiedza dawnego nauczyciela, Księdza, i opowiada mu o swoich losach, próbuje też nakłonić do przywrócenia obrzędu Dziadów.

Początkowo bohater jawi się jako postać tajemnicza, na poły niesamowita. Nie wiadomo, skąd i dlaczego przybył do Księdza późnym wieczorem. Swoim wyglądem przeraził dzieci duchownego prawosławnego, później zaś stał się obiektem ich drwin. Przez pierwszą część utworu postać nazywana jest Pustelnikiem, nie znamy jej prawdziwego imienia.

Opowieść bohatera przybliża nam jego losy. Ksiądz był jego nauczycielem, to dzięki niemu poznał literaturę sentymentalną, jak "Nowa Heloiza" Rousseau czy "Cierpienia młodego Wertera" Goethego. Książki te przyniosły mu wiarę w nowe, romantyczne ideały, w istnienie prawdziwej, głębokiej i idealnej miłości. Teraz Gustaw oskarża je, ponieważ sprowadziły na niego nieszczęście. Jego wyobrażenie o miłości stało się wyidealizowane, nierzeczywiste, dlatego kiedy miłość, jaka połączyła go z ukochaną, okazała się niemożliwa do spełnienia, bohater popadł w cierpienie, wkrótce prowadzące go do obłędu i targnięcia się na własne życie. Gustaw uczynił miłość sensem swojego życia. Mówi, że dzielił myśli ukochanej, połączył się z nią tak, że zagubił własną tożsamość, dlatego po jej odejściu stał się tylko widmem człowieka, umarłym za życia.

A jednak, mimo cierpienia i zagubienia wiary w stałość kobiet, które oskarża o interesowność i stawianie pieniędzy nad uczuciami, Gustaw wierzy, że śmierć połączy go z ukochaną, ponieważ więź, jaka jest między nimi, stworzona została przez Boga, zgodnie z teorią "bliźniaczych dusz". Bohater uważa, że kiedy jego ukochana umrze, będzie żył z nią wiecznie w zaświatach.

Gustaw jest samotnym buntownikiem. Sprzeciwia się porządkowi świata, który pozwala na tak wielkie cierpienie. Żyje przeszłością, wspomnieniami o pięknych chwilach, jego przyjacielem jest gałąź jodłowa, ponieważ wspomina mu o spotkaniach z najdroższą. Krytykuje kobiety, instytucję małżeństwa, która więzi je i nie pozwala na prawdziwe połączenie z ukochanymi, ponieważ kobieta, by zabezpieczyć swój los, musi wybrać na męża człowieka bogatego, a nie tego, którego naprawdę kocha. Gustawowi nie przechodzi nawet przez myśl, że jego wybranka mogła pokochać mężczyznę, za którego wyszła.

Indywidualizm bohatera każe mu patrzeć na świat przez pryzmat swoich uczuć. Gustaw jest egoistą, któremu brakuje dystansu do siebie i świata. Wszystko traktuje emocjonalnie, o swoje cierpienie oskarża nie siebie, a Księdza, powieści, ukochaną, niesprawiedliwy świat. Być może wynika to z szaleństwa, w które popadł z nadmiaru cierpień, a może jest to dowodem na jego nieumiejętność spojrzenia poza siebie i racjonalną ocenę swojego położenia.

Gustaw to bohater romantyczny: indywidualista, znajdujący się poza granicami społecznego porządku, typ romantycznego kochanka, cierpiącego z powodu odrzucenia. Jego los wzrusza, ponieważ każdy człowiek poznał kiedyś gorzki smak wzgardzonej miłości i może poczuć więź z bohaterem, jednocześnie jednak należy się zastanowić - czy Gustaw nie był winien własnego cierpienia? Czy miłość jego była prawdziwym uczuciem, czy tylko kreacją wywołaną romantycznymi wzorcami?