Odznaczył się w niej wielką odwagą i walecznością, zabijając wielu wrogów i zdobywając ich chorągwie. Odtąd wojna stała się jego żywiołem, zdobywał kolejne medale i zaczął wierzyć w to, że Prusy dbają o polskie interesy. Zaczął sam siebie nazywać Niemcem, mówić: "Niemcy to nasi", wtrącać germańskie słowa do swojej mowy. Stopniowo tracił swoje człowieczeństwo, mordował niewinne kobiety i dzieci, któregoś razu wziął udział w spaleniu kościoła, w którym znajdowało się mnóstwo wiernych, którzy spłonęli żywcem.
Któregoś razu odkrył, że dwoje jeńców, których pilnował, jest Polakami. Zaczął się wtedy zastanawiać, jak to możliwe, że i po stronie niemieckiej, i francuskiej, są Polacy, którzy uważają, że walczą o dobro swej ojczyzny. Jednak chwilowy zryw jego patriotyzmu zamarł, stłamszony honorem wojskowym oraz alkoholem, który pozwolił zapomnieć o trudnych kwestiach.
Bartek wrócił z wojny niezdolny do pracy. Zetknięcie z dawnym światem było dla niego bolesne. Wierzył, że Niemcy, w zamian za pomoc Polaków w wojnie, odwdzięczą się pomocą i łaskami, jednak stało się przeciwnie. Wkrótce Polacy stali się jeszcze bardziej gnębieni, w szkole niemieccy nauczyciele szykanowali polskie dzieci. Dodatkowo gospodarstwo, którym zajmowała się Magda, mimo jej trudów i zaciągniętych pożyczek chyliło się ku ruinie. Wszystko to spowodowało ciężkie rozczarowanie i rozpacz bohatera wojennego. Wciąż nie mógł zrozumieć, że jego czyny na froncie nie przyniosły Wielkopolanom żadnych korzyści, a wręcz przyczyniły się do dodatkowych cierpień, ponieważ Prusy uznały, że są niezwykle silne, mogą więc tłamsić Polaków do woli. Czara goryczy przechyliła się, gdy Franek opowiedział o zachowaniu nauczyciela, pana Boege. Bartek poszedł do domu Niemca, najpierw kłócił się z nim, potem zaś przeszedł
