Starożytność

pierwszy posłużył się prozą w utworze literackim. Nie można jednak traktować jego dzieła jako wiarygodnego źródła historycznego. Tukitydes był lepszym historykiem od niego - podchodził bardziej krytycznie do źródeł, z których czerpał. Napisał "Historię Wojny Peloponeskiej". Ksenofon to autor "Helleniki". Znał się na rzemiośle wojennym, dlatego najlepszym jego dziełem jest relacja z uczestnictwa w armii greckiej. Napisał także trzy utwory ku czci Sokratesa.

• III wiek p.n.e. - wiek epigramatu

W III wieku p.n.e. rozwijała się poezja hellenistyczna. Jednym z jej twórców był Teokryt, autor poezji pastoralnej oraz sztuk teatralnych, których akcja toczyła się na wsi. Innym twórcą był Kallimacha, piszący elegie, z których najsłynniejsza to "Przyczyny" - utwór w czterech księgach, opowiadający o genezie różnych zwyczajów, świąt i nazw. Twórcą "Argonautyki" jestApolloniusz z Rodos, uczeń Kallimacha. Pisał także wiersze i epigramaty.

Sztuka antyczna - Grecja 

Sztuka grecka swoje źródła zawdzięcza kulturze egejskiej, rozwijającej się na obszarze basenu Morza Egejskiego między 2600 a 1100 rokiem p.n.e. Można ją podzielić na trzy etapy:

• sztuka minojska – zawdzięcza swą nazwę królowi Minosowi z Krety. Najbardziej znane dzieło sztuki tego okresu to pałac w Knossos, którego pozostałości świadczą o wysoko rozwiniętej kulturze mieszkańców Krety.

• sztuka mykeńska - najbardziej znane dzieła tego okresu to tzw. Maska Agamemnona i Skarbiec Arteusza.

• okres archaiczny – rozpoczął się ok. 625 r. p.n.e. Tworzy się figurki orientalizujące. Postać ludzka przypomina ujęty frontalnie jednolity blok, kończyny przylegają blisko ciała. Później pojawiają się kurosy i kory. Kuros jest posągiem uśmiechniętego kroczącego młodzieńca o szerokich barkach, wąskich biodrach i jednej nodze wysuniętej do przodu, z rękami opuszczonymi wzdłuż torsu, kora to frontalnie ukazana, uśmiechnięta, długowłosa dziewczyna, stojąca ze złączonymi nogami, ubrana w prostą, waską suknię. W architekturze pojawia się porządek joński (na wyspach Morza Egejskiego) i dorycki (w Grecji właściwej i w koloniach włoskich). Te dwa porządki najłatwiej rozróżnić poprzez odróżnienie kolumn, jakie w nich stosowano: w porządku jońskim były smukłe, kanelowane (żłobione) na trzonie i z głowicą zdobioną ślimacznicami, w porządku doryckim kolumny były niższe, rozszerzały się w 2/3 wysokości, o gładkim trzonie i z prostą głowicą, składającą się z echinusa (o kształcie misy) i abakusa (o kształcie płaskiego prostopadłościanu). Występuje malarstwo freskowe, wazowe oraz polichromia rzeźb (wbrew naszym wyobrażeniom o nieskazitelnej bieli rzeźb antycznych znaczna większość z nich była malowana na bardzo wyraźne, jaskrawe kolory).

• okres klasyczny – rozwija się od połowy V wieku p.n.e. Buduje się w porządku jońskim, najsłynniejszą budowlą tego czasu jest Partenon (447-438 p.n.e.), wzniesiony na wzgórzu Akropolu, poświęcony bogini Atenie. Powstają budowle grobowe w formie tolosów (na planie koła, przykryte kopułą pozorną). Wznosi się teatry. Z okresu klasycznego pochodzą słynni rzeźbiarze greccy: Myron (480-45 p.n.e., „Dyskobol”, „Atena i Marsjasz”), Fidiasz (urodzony ok. 490 p.n.e., pracował przy dekoracji Partenonu, to jemu zawdzięcza się wyobrażenia bogów, doskonale oddawał ich potęgę i dostojeństwo, „Atena Partenos”, „Zeus Olimpijski”), Poliklet (ur. 480 p.n.e., „Doryforos”), Praksyteles (działał w latach 370-330 p.n.e., „Hermes z małym Dionizosem”), Skopas (370-330 p.n.e., „Szalejąca Menada”), Lizyp (360-310 p.n.e., portrety Aleksandra Wielkiego)

• okres hellenistyczny – obejmuje lata 323 – 30 p.n.e., rozpoczyna się po śmierci Aleksandra Wielkiego . Wznosi się budowle w porządkach jońskim i korynckim (zbliżony do jońskiego, o głowicy w kształcie kosza oplecionego liśćmi akantu). W rzeźbie zanika statyka, pojawia się ekspresja i dynamika, coraz silniejsza chęć oddania gwałtownego ruchu. Przykłady dzieł tego okresu to „Nike z Samotraki”, „Chłopiec z gęsią”, „Wenus z Milo”, „Grupa Laokoona”.

Literatura antyczna - Rzym 

Kontynuatorami form wykształconych w starożytnej Grecji byli Rzymianie. Pierwsza rzymska książka powstała z inicjatywy Appiusza Klaudiusza Cekusa, żyjącego w IV wieku p.n.e. Literaturę starożytnego Rzymu dzieli się na cztery epoki:

• archaiczną (240-80 p.n.e.) - wystawiano wtedy greckie dramaty w tłumaczeniu łacińskim, co zapoczątkowało pisanie sztuk o treści rodzimej. Tworzy wtedy największy rzymski komediopisarz - Plaut. Epika wzorowana była z początku na Odysei, z czasem została wzbogacona. Powstaje satyra, pojawia się epigram. Zapoczątkowana zostaje historiografia. Powstają dzieła dotyczące prawa i podręczniki retoryki.

• cycerońską (80-30 p.n.e.) - Cyceron odegrał ogromną rolę w filozofii i retoryce. Dzieła historiograficzne dotyczą współczesności (np. pamiętniki Cezara). Powstają dzieła naukowe, religijne, dotyczące teorii prawa. Poezja naśladuje grecką twórczość hellenistyczną.

• augustowska (30 p.n.e. - 14 n.e.) - jest to złoty wiek rzymskiej poezji. Tworzą: Wergiliusz, Horacy, Owidiusz. Powstaje rzymska elegia miłosna. Powstaje wielkie dzieło Witruwiusza, dotyczące architektury.

Wergiliuszżył w I wieku p.n.e., napisał: „Bukoliki” (sielanka, akcja toczy się na wsi), „Georgiki” (poemat dydaktyczny poświęcony rolnictwu), „Eneidę” (epopeja sławiąca legendarne trojańskie pochodzenie Rzymian, dzieło oryginalne, choć inspirowane eposami Homera).

Horacytworzył w 2 połowie I wieku p.n.e. Pisał utwory, które nazywał carmina (łac. carmen – pieśń). Opisywał