Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
ZAMKNIJ X

Quo vadis - Geneza utworu

    "Quo Vadis. Powieść z czasów Nerona" Henryk Sienkiewicz wydawał we fragmentach w Gazecie Polskiej (Warszawa), Czasie (dziennik, Kraków) i Dzienniku Poznańskim. Powieść cieszyła się popularnością i w 1896 roku wydano ją w całości. Obecnie część rękopisu przechowuje się we wrocławskim Ossolineum. Powszechnie uważa się, że to za tę powieść Sienkiewicz otrzymał Nobla w 1905 roku, w istocie jednak otrzymał ją za ogół swych osiągnięć. "Quo Vadis" przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Tytuł w języku łacińskim znaczy "Dokąd idziesz?" i stanowi nawiązanie do słów, które święty Piotr wypowiedział do Jezusa Chrystusa: "Quo vadis, Domine?" ("Dokąd idziesz, Panie?"). Tworząc "Quo vadis" autor wykorzystał swoje zamiłowanie do historii starożytnej oraz znajomość zabytków literatury łaciny klasycznej. Kultura antyczna jawiła mu się jako wielka, dobra i pełna harmonii. Sienkiewicz utrzymywał, że inspirował się "Antychrystem" Renana, dziełami Tacyta, Swetoniusza i Don Cassiusa, Kraszewskiego "Rzymem za Nerona" i "Irydionem" Krasińskiego. Któregoś razu autor natknął się na kościół, w którym znajduje się kamień z odciskiem stopy Chrystusa. Kaplica z relikwią nosi nazwę „Domine, quo vadis?”.
    Akcję utworu Sienkiewicz osadził w czasach odległych - Starożytnym Rzymie czasów końca panowania cesarza Nerona (63-66 n.e.) do jego śmierci. W powieści występuje kilka faktów historycznych, które umożliwiają dokładne określenie lat. Są to: zawarcie pokoju z Armenią w 63 roku, śmierć Klaudii Augusty, córki Nerona, w 63 roku, pożar Rzymu w roku 64, śmierć Petroniusza w 66 i śmierć Nerona w 68. Jest to czas umierających wartości klasycznych i nadejścia wartości chrześcijańskich. Pisarz oddał realia Rzymu tamtych czasów, przedstawiając mozaikę kulturową Wiecznego Miasta i państwa, nad którym górowało. Prezentuje różne grupy społeczne: doradców Cezara (Augustianów), bogaty patrycjat, niewolników i gladiatorów oraz zwykły lud rzymski. Czasy antyczne autor wykorzystuje dla ukazania ogromnego znaczenia tradycyjnych wartości, które w okresie młodopolskiej dekadencji zdawały się ulegać dewaluacji. Pokazuje siłę, jaką daje człowiekowi religia, oraz uniwersalne prawdy moralne, które z niej płyną. Cierpienie prześladowanych chrześcijan można odnieść do cierpienia Polaków, nękanych przez zaborców. Niepoddawanie się chrześcijan obrazuje ideę zwycięstwa ducha nad siłą materialną (określenie, jakiego użył Sienkiewicz w liście do I. A. Boyera d'Agen, dziennikarza francuskiego).
    Powieść opowiada o miłości Winicjusza, rzymskiego patrycjusza do Ligii, chrześcijanki pochodzącej z barbarzyńskiego plemienia Ligów. Wątek ten rozgrywa się na tle rządów Nerona, kiedy chrześcijańska wiara zdobywała coraz większą rzeszę wyznawców, co doprowadziło do prześladowań na tle religijnym. W powieści występuje wyraźny punkt kulminacyjny - walka Ursusa z bykiem, po której Neron stopniowo zaczyna popadać w niełaskę ludu rzymskiego.
    „Quo vadis” cechuje się zwartą i jasną kompozycją. Opisywane zdarzenia zazwyczaj przedstawiono zgodnie z ich chronologią, czasem zapowiadając je w słowach bohaterów lub narratora. W języku, którym posługuje się autor, występują nazwy z języka łacińskiego, pojawia się także stylizacja biblijna lub ewangeliczna. Opisy rzymskich realiów, np. wystawnych uczt, igrzysk, życia codziennego, są obrazowe i bardzo szczegółowe, dzięki czemu łatwiej jest czytelnikowi przenieść się myślami w czasy, w których rozgrywa się akcja. Autor stara się oddać atmosferę grozy, która zapanowała w mieście pod koniec panowania Nerona. Pomagają mu przy tym dramatyczne wydarzenia, jak prześladowania chrześcijan. Kreacje bohaterów są wiarygodne, poznajemy ich myśli i działania, dlatego czytelnikowi jawią się jako ludzie z krwi i kości. Czasem jednak zarzucano autorowi, że powieść jego ociera się o kicz, operując stereotypami, sentymentalnymi uniesieniami bohaterów pozbawionych psychologicznej głębi oraz patosem, który w czytelnikach miał tanim kosztem wywołać wzruszenia.
    Ocena niektórych krytyków nie zmienia faktu, że „Quo vadis” osiągnęło ogromny sukces w kraju i za granicą. Powieść przenoszono na ekran kilkakrotnie, po raz pierwszy w 1912 roku (film produkcji włoskiej). Polska adaptacja filmowa powstała w 2001 roku w reżyserii Jerzego Kawalerowicza. Najbardziej znaną wersją filmową jest ekranizacja Hollywoodzka z 1951 roku. Do powieści Sienkiewicza nawiązuje "Quo vadis. Trzecie tysiąclecie" M. Abrama (akcja tej powieści toczy się w XXII wieku).

Czas akcji: 64-68 r. n.e.
Miejsce akcji: Rzym, Ancjum