Henryk Sienkiewicz tworzył "Ogniem i mieczem" w latach 1883-1884. Jest to pierwsza część jego słynnej Trylogii pisanej "ku pokrzepieniu serc". Pierwotną wersję powieści publikowano w warszawskim "Słowie" i krakowskim "Czasie". Wydanie książkowe pojawiło się w roku 1884 i posiadało nowe zakończenie. "Ogniem i mieczem" jest powieścią historyczną, tłem jej wydarzeń są lata 1648-1651: okres powstania Chmielnickiego. W powieści Henryka Sienkiewicza występuje kilka wątków, przy czym dominuje ten przygodowo-historyczny: walka bohaterów z Kozakami. Na jego tle rozgrywa się kolejny - wątek miłosny, dotyczący Skrzetuskiego i Heleny, którzy nie mogą zaznać szczęścia, dopóki nie pokonają pewnych dzielących ich barier.
Podejście Sienkiewicza do historii cechuje nie pedantyczne oddawanie prawdy historycznej, a wykorzystywanie wydarzeń dla określonego celu - przypomnienia Polakom, że historia narodu obfitowała w chwalebne czyny. W fabułę wplecione są także elementy fantastyczne. Jak mówi słynny slogan, pisarz ten pisał "ku pokrzepieniu serc", a wynikało to z czasów, w których tworzył - czasów zaborów. Jego celem było podarowanie Polakom nadziei na odzyskanie niepodległości i budowanie ich tożsamości narodowej na określonych, godnych do naśladowania wzorcach.
Sienkiewicz jednoznacznie ocenia opisywane wydarzenia historyczne - uważa, że to polska szlachta miała rację, krwawo pacyfikując bunty kozackie. Prawda historyczna jest nieco inna - Ukraina w XVII wieku była miejscem ucisku pańszczyźnianego, który skupiał się na Kozakach. Polska magnateria nie przejmowała się ciężkim losem Kozaków, uważała, że ma całkowite prawo do ich wykorzystywania, bowiem należała przecież do wyższego, uprzywilejowanego stanu społecznego. Pisarz popiera magnaterię, ponieważ sam wywodził się ze szlachty,
Podejście Sienkiewicza do historii cechuje nie pedantyczne oddawanie prawdy historycznej, a wykorzystywanie wydarzeń dla określonego celu - przypomnienia Polakom, że historia narodu obfitowała w chwalebne czyny. W fabułę wplecione są także elementy fantastyczne. Jak mówi słynny slogan, pisarz ten pisał "ku pokrzepieniu serc", a wynikało to z czasów, w których tworzył - czasów zaborów. Jego celem było podarowanie Polakom nadziei na odzyskanie niepodległości i budowanie ich tożsamości narodowej na określonych, godnych do naśladowania wzorcach.
Sienkiewicz jednoznacznie ocenia opisywane wydarzenia historyczne - uważa, że to polska szlachta miała rację, krwawo pacyfikując bunty kozackie. Prawda historyczna jest nieco inna - Ukraina w XVII wieku była miejscem ucisku pańszczyźnianego, który skupiał się na Kozakach. Polska magnateria nie przejmowała się ciężkim losem Kozaków, uważała, że ma całkowite prawo do ich wykorzystywania, bowiem należała przecież do wyższego, uprzywilejowanego stanu społecznego. Pisarz popiera magnaterię, ponieważ sam wywodził się ze szlachty,
