Postać historyczna. W noweli Orzeszkowej nie jest jeszcze przywódcą powstania, a tylko dowódcą jednego z oddziałów. Miał „czarnowłosą głowę z oczyma myśliciela i uśmiechem dziecka. Oczy miał mądre (…) a uśmiech świeży, perłowy, z kroplą słodyczy dziecięcej albo niewieściej. Przez czoło śniade palec tragicznych przeznaczeń wcześnie przeciągnął mu zmarszczkę surową, niekiedy aż groźną”.
Przedstawiony jako człowiek wielkiego serca, który na pierwszym miejscu stawia ojczyznę, dla której porzuca rodzinę. Świetny dowódca, mający bardzo dobry kontakt z podwładnymi i odważny żołnierz, który jako pierwszy rzuca się na pomoc rannym.
Orzeszkowa w swoisty sposób mitologizuje Traugutta, określając go jako człowieka „świętego” i porównując kolejno do Chrystusa, Mojżesza i Leonidasa.