niespodziewanie musi opuścić swą posiadłość i udać się do Kurlandii. Pozostawia dwór przyjaciołom. Przybywa tam siostra Michała, pani Makowiecka, w towarzystwie dwóch młodych dam, którymi się opiekuje, bowiem są sierotami: Krystyny Drohojowskiej i Barbary Jeziorkowskiej. Obie panny różnią się między sobą diametralnie, Krzysia jest poważna, skromna i skryta, zaś Basia żywa i wciąż szukająca nowych wrażeń. Wołodyjowski zakochuje się w pięknej Krzysi, lecz potajemne uczucie żywi do niego Basia. Wkrótce do Mokotowa przybywa przyjaciel Michała, pan Nowowiejski, z rozkazami hetmana Sobieskiego, który prosi, by Wołodyjowski wstąpił do służby ojczyźnie. Michał będzie miał wybrać się na Ruś, by na Dzikich Polach walczyć z Kozakami, Turkami i Tatarami. Na pożegnanie przyjaciele organizują kulig, podczas którego Michał i Krystyna wyznają sobie miłość i zaręczają się, lecz postanawiają nie mówić o tym nikomu i poczekać, aż Michał powróci z Kresów.
Po wyjeździe Wołodyjowskiego do swego dworu powraca Ketling. Prędko zakochuje się w Krzysi, która odwzajemnia jego uczucie. Zagłoba ośmiela Ketlinga, ponieważ jest pewien, że Wołodyjowski raczej zakocha się w żywej Basi, niż Krystynie. Wkrótce nadeszły listy od Michała, który pisał, iż na pewno zdąży powrócić do Warszawy na wybory. Zagłoba zajmuje się agitacją polityczną na rzecz Michała Wiśniowieckiego, syna księcia Jaremy.
Krystyna odrzuciła oświadczyny Ketlinga, mówiąc, że nie może wyjść za niego, lecz nie może podać powodu. Rozżalony Szkot postanawia wyjechać z Polski. Zagłoba nakłania go do pozostania i obiecuje, że wstawi się za nim u Krzysi. Dziewczyna mówi, że zamierza wstąpić do zakonu. Wkrótce do Mokotowa przybywa Wołodyjowski z panem Makowieckim, na wieść o zamiarze Krystyny Michał wpada
