Randle McMurphy – dobry łotr. Charakterystyka postaci.
Randle Patrick McMurphy, to główny bohater powieści Kena Keseya pt. „Lot nad kukułczym gniazdem”, opowiadającej o losach pacjentów, a właściwie więźniów szpitala psychiatrycznego w Oregonie. Oddziałem, który jest głównym miejscem wydarzeń, jest oddział kierowany przez sadystkę, siostrę Ratched, która ma przyzwyczajenia z pracy w armii i pragnie, aby wszędzie panował taki porządek, jak w jej dawnym szpitalu wojskowym. Ratched znęca się nad pacjentami, swoje podstępne i okrutne działania maskując pod przykrywką pozornej, udawanej dobroci, spokoju, łagodności. Ta bezduszna osoba potrafi skazać więźniów za niewielkie przewinienia na niestosowaną już nigdzie indziej terapię elektrowstrząsami lub nawet lobotomię.
Ład i porządek oddziału siostry Ratched zostają zaburzone, kiedy pojawia się tam McMurphy. Jest to rudowłosy mężczyzna w sile wieku, dobrze zbudowany i silny. Jego ciało nosi liczne ślady po ranach, a także liczne tatuaże. Na nosie ma świeżą bliznę. Na twarzy Randle’a gości wciąż diabelski, nieco łotrowski uśmieszek. W szpitalu zjawia się ubrany w podniszczony kombinezon, który otrzymał na farmie pracy, motorową czapkę i skórzaną kurtkę, na nogach ma buty o podeszwach podbijanych metalem. McMurphy znany jest z zamiłowania do szulerki, prostytutek i alkoholu.
McMurphy nie cierpi na schorzenia psychiczne, dlaczego więc znalazł się w szpitalu? Otóż niedawno został skazany na pół roku więzienia na farmie pracy, za stosunki z nieletnią. Jednak aby uniknąć harówki, postanowił, że uda psychopatę i zostanie skierowany do szpitala, gdzie owe sześć miesięcy upłynie mu beztrosko i znacznie lżej, niż na farmie. Randle zostaje skierowany do szpitala z podejrzeniem psychozy na punkcie bójek i seksu.
Już od jego pojawienia się w szpitalu wiadomo, że jest to osoba nietuzinkowa. McMurphy już w drzwiach oddziału śmieje się na głos – jest to pierwszy prawdziwy śmiech słyszany w szpitalu od lat, bowiem pacjentom wolno tylko uśmiechać się, ale śmianie na głos jest zabronione. Pewny siebie i swoich możliwości, McMurphy pragnie przejąć dowodzenia nad pacjentami. Na spotkaniach w grupie stara się za wszelką cenę wyprowadzić z równowagi siostrę Ratched. Odpowiada bezczelnymi uwagami na jej złośliwe, pełne insynuacji pytania. Stopniowo zaczyna bawić to nie tylko zastraszonych pacjentów, ale także oddziałowego doktora Spivey’a.
Randle zakłada się z pacjentami, że uda mu się wyprowadzić Ratched z jej niezmąconej równowagi i spokoju w ciągu tygodnia. Nie ma żadnych oporów, żeby żądać od siostry zmian ustalonego planu, nie obawia się też konsekwencji paradowania po oddziale w samym ręczniku (w rzeczywistości, McMurphy miał na sobie bokserki z wielorybami, co świadczy także o jego ogromnym poczuciu humoru) czy wybicia szyby w dyżurce pielęgniarek. Doprowadza Ratched do złości i krzyku, co uważa za spory sukces. Za karę zostaje skierowany kilkukrotnie na zabiegi elektrowstrząsowi, ale podchodzi do nich całkiem spokojny i beztroski, co także wzbudza podziw u innych pacjentów.
Randle zaprzyjaźnia się z Wodzem Bromdenem, który dzięki niemu nabiera własnego zdania, odzyskuje swoją świadomość i ostatecznie ucieka ze szpitala. Nie tylko Wódz staje się na powrót mężczyzną, także pozostali pacjenci z kukiełek kierowanych przez Ratched, zmieniają się w niezależnych ludzi. Randle wprowadza w ich życie zmiany, takie jak wypady na wycieczki czy nocne imprezy na oddziale.
Zmiana i kryzys w zachowaniu McMurphy’ego przychodzi, kiedy ten dowiaduje się od jednego z pacjentów, że osoba, posiadająca skierowani na oddział, może z niego wyjść jedynie za zgodą Ratched. Randle postanawia złagodnieć, bowiem nie cieszy go perspektywa spędzenia reszty życia w szpitalu. Po tym wydarzeniu, osamotniony w buncie Cheswick, zaprzyjaźniony z McMurphym pacjent, popełnia samobójstwo. To motywuje Randle’a do dalszej walki z siostrą, bez względu na konsekwencje. Ostatecznie Randle nie wykorzystuje szansy na ucieczkę ze szpitala i próbuje zabić siostrę. Zostaje za karę poddany zabiegowi lobotomii – staje się rośliną. Wtedy przyjaciel, Wódz Bromden dusi go poduszką i ucieka ze szpitala. Także inni pacjenci widząc, jak McMurphy został potraktowany, przenoszą się na inne oddziały lub wypisują. Ratched już nigdy nie odzyskuje swojej siły i potęgi w szpitalu.
Randle McMurphy, mimo swoich licznych wad i słabostek, jest postacią pozytywną. To bohater, który swoje życie poświęca dla dobra pacjentów, uczy ich, co oznacza wolność, swoboda, indywidualizm. Dzięki niemu, są w stanie wrócić do życia.
