Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
ZAMKNIJ X

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią - Geneza utworu

„Rozmowa…” to dzieło anonimowego twórcy. Powstanie utworu datuje się na początek XV wieku. Wiadomo, że oryginalny rękopis nie dotrwał do naszych czasów, a pierwszy tekst został skopiowany pod koniec XV w. i pozbawiony pierwotnego zakończenia, które dopisano, wzorując się na rosyjskim przekładzie (XVI w.).

Pod względem przekazu „Rozmowa…” plasuje się wśród typowych dla tego okresu dzieł dydaktycznych, poruszających szeroko pojmowaną problematykę moralną (prócz upersonifikowanej śmierci pojawiają się np. opisy nadużyć różnych warstw społecznych i zawodowych – zakonników, władców, księży, młodych kobiet itp.).

Treść i budowa utworu przypominają średniowiecze, łacińskie dialogi dydaktyczne (np. „Dialogus mortis cum homine”), podejmujące dwa motywy kluczowe dla zrozumienia kultury i filozofii późnego średniowiecza: „vanitas” (marność) i „dance-macabre” (taniec śmierci). Obydwa wyrastają z tradycji chrześcijańskiej, łączącej konieczność odrzucenia wartości materialnych („marność nad marnościami i wszystko marność” – Księga Koheleta) i przestrogę przed nieuchronnością przemijania.

Średniowieczne dialogi żywych ze zmarłymi, opisy „dobrej śmierci” w żywotach świętych i legendach o chrześcijańskich rycerzach, alegorie i ryciny przedstawiające śmierć triumfującą – wszystkie te dzieła miały ściśle dydaktyczny charakter. Nie inaczej jest z „Rozmową…”, która miała swego czasu przerażać, napominać i skłaniać do nawrócenia się na właściwą drogę życia. We wstępie autor zaznacza, że przyświeca mu zbożny cel upominania ludzkości i pomnożenia boskiej chwały: „Ku Twej fały rozmnożeniu / Ku ludzkiemu polepszeniu!” Opis samej śmierci (rozkładające się zwłoki kobiety z kosą), jej przestrogi i przesłanie o równości wszystkich stanów wobec nieuchronnego zgonu mają wydźwięk moralizatorski.