Akcja pierwszego tomu powieści rozpoczyna się w 1805 roku, na przyjęciu wydanym przez arystokratkę Annę Scherer. Na spotkaniu gromadzi się śmietanka towarzyska ówczesnego Petersburga – książęta i hrabiowie wraz z rodzinami oraz wojskowi. Jest to także moment wprowadzenia większości głównych bohaterów. Uwagę gości zwraca młody Pierre Bezuchow – nieślubny (i ulubiony) syn zamożnego arystokraty. Pierre, wychowany i edukowany za granicą, czuje się nieswojo w nowym towarzystwie. Jego zachowanie i dyskusyjne poglądy (m.in. nieukrywana sympatia do Napoleona Bonaparte) budzą zażenowanie gospodyni przyjęcia. Na spotkaniu pojawia się przyjaciel Bezuchowa – książę Andrzej Bołkoński. Książę towarzyszy swej pięknej żonie Elizie, spodziewającej się dziecka. Bołkoński nie kocha żony (jest rozczarowany małżeństwem), ale w towarzystwie sprawia pozory opiekuńczego i oddanego małżonce. Arystokrata informuje zebranych o uzyskanym właśnie stanowisku adiutanta przy boku księcia Kutuzowa. Rozmowy zebranych są zdominowane przez temat zbliżającej się ofensywy armii napoleońskiej. Mężczyźni debatują o możliwych decyzjach Napoleona, kobiety obawiają się utracić najbliższych. Zebrani plotkują też o młodym Bezuchowie, narzekają na jego maniery i zastanawiają się nad losem jego umierającego ojca.
Jedną z najbardziej znanych petersburskich familii jest rodzina Rostowów. Na czele rodziny stoi sędziwy hrabia Ilia Rostow, wychowujący wraz z żoną Nataszą (Natalią) czwórkę dzieci. Najstarsza Wiera to dystyngowana i opanowana dziewczyna, przygotowująca się do wejścia w „wielki świat”. W środowisku petersburskim plotkuje się o jej rychłych zaręczynach z niemieckim oficerem Adolfem Bergiem. Młodszy brat Wiery – Mikołaj – przygotowuje się do przyszłej służby wojskowej. Młodzieniec jest zakochany ze wzajemnością w swej kuzynce Soni. Kilkunastoletnia dziewczyna jest sierotą, wychowywaną przez Rostowów. Trzynastoletnia Natasza to ulubienica rodziców. Psotna i ciekawska dziewczynka dowiaduje się o uczuciu łączącym Mikołaja i Sonię. Pod wpływem impulsu Natasza postanawia naśladować brata, rozkochuje w sobie Borysa Drubeckiego (przyjaciela Mikołaja) i wymusza na nim wyznanie miłości. Najmłodszym w rodzinie jest dziewięcioletni Pietia. Chłopczyk marzy o tym by – podobnie jak brat – wstąpić w przyszłości do wojska. Rostowowie są powszechnie poważaną rodziną, zmagają się jednak ze znacznymi problemami finansowymi. Mimo tego, chętnie udzielają pomocy innym (Anna Drubecka).
Przed wyjazdem na wojnę Andrzej Bołkoński postanawia zabrać swoją ciężarną żonę do rodzinnej posiadłości w Łysych Górach. Domem zarządza despotyczny ojciec i siostra Bołkońskiego. Maria z radością wita brata, obiecując zatroszczyć się o zdrowie i samopoczucie Elizy. Bołkoński z dezaprobatą przyjmuje wizytę synowej. Dostrzega obojętność Andrzeja wobec żony. Eliza jest przerażona wyjazdem męża, czuje się osamotniona i przeczuwa trudny poród. W trakcie pożegnania z mężem mdleje.
Druga część tomu zawiera opis rosyjskich i francuskich przygotowań do wojny. Mikołaj Rostow zostaje przydzielony do huzarów. Bohater zawiera przyjaźń z rubasznym Denisowem, poznaje też Dołochowa. Młody Rostow z niecierpliwością czeka na możliwość wykazania się w trakcie walki. Sposobność nadarza się w trakcie bitwy pod Schöngrabern. Mikołaj, zaskoczony chaosem powstałym podczas walki, zostaje ranny w rękę i ratuje się ucieczką. Bohater uznaje swą „przygodę” za prawdziwy chrzest wojenny. W trakcie pochodu wojsk Rostow spotyka przyjaciela – Drubeckiego. Borys dostrzega zmiany w zachowaniu Mikołaja, obydwaj nie potrafią ukryć rozczarowania spotkaniem. W kwaterze Drubeckiego Rostow napotyka także księcia Andrzeja Bołkońskiego, z którym nawiązuje sprzeczkę. Książę napomina żołnierza, odmawiając mu prawa do dania satysfakcji (pojedynek). Zażenowany Rostow powraca do swego oddziału po raz pierwszy odczuwając braterstwo z „towarzyszami broni”. Większość młodych żołnierzy – podobnie jak Mikołaj – wierzy bezwzględnie w geniusz wojenny młodego cara Aleksandra. Podczas przeglądu wojsk Rostow obiecuje sobie wsławić się podczas kolejnej bitwy i uzyskać możliwość przypodobania się dowódcy.
Książę Bołkoński służy jako adiutant głównodowodzącego rosyjskiej armii – generała Kutuzowa. Trwa pochód wojsk napoleońskich. Po klęsce armii generała Makka pod Ulmem, Kutuzow decyduje się na odwrót. Armia rosyjska rozpoczyna długi i uciążliwy marsz od Brna do Ołomuńca. Bołkoński, obserwujący chaos i rozprzężenie powracających wojsk, stopniowo traci wiarę w morale rosyjskiej armii.
Tom II
Mikołaj Rostow powraca do domu, zabierając ze sobą przyjaciela Denisowa. Rostow jest witany przez rodzinę jak bohater, podobną serdecznością zostaje otoczony zaskoczony Denisow. Mikołaj czuje się już dorosłym mężczyzną. Przekonuje się o wierności Soni, ale sam odczuwa pewność, że rodzina nie zgodzi się na małżeństwo. Rostowowie popadają w finansowe tarapaty. Matka nadaremno stara się przekonać Mikołaja do zawarcia związku z zamożną Julie Kuragin (bohater odmawia ze względu na Sonię). Rodzeństwo spędza zimę na zabawie, balach i odwiedzinach u krewnych. Denisow zakochuje się w młodziutkiej Nataszy. Niespodziewane oświadczyny zostają odrzucone ze względu na młody wiek dziewczyny. U Rostowów zaczyna także bywać Dołochow (kolejny „towarzysz broni” Mikołaja). Mężczyzna zakochuje się w Soni i prosi ją o rękę. Hrabina namawia wychowankę do przyjęcia propozycji, ale dziewczyna jest nieugięta wyznając adoratorowi, że kocha Rostowa. Obrażony Dołochow wyjeżdża postanawiając zemścić się na Mikołaju. Podczas jednego z towarzyskich spotkań Dołochow wciąga przyjaciela do gry w karty i wymusza na nim stawianie coraz większych sum. Ostatecznie Rostow przegrywa gigantyczną kwotę kilkudziesięciu tysięcy rubli. Zdruzgotany Mikołaj udaje się po pomoc do ojca, obiecując spłacenie ogromnego długu.
Po śmierci sędziwego hrabiego Bezuchowa ogromny spadek przechodzi w ręce jego nieślubnego syna, Pierre'a. Młody Bezuchow staje się pożądanym gościem każdego petersburskiego domu. Pod wpływem sugestii znajomych Pierre zakochuje się w pięknej i niemoralnej Helenie Kuragin (podejrzanej o romans z własnym bratem, Anatolem). Na skutek nacisków ze strony księcia Kuragina i przyjaciół Heleny, Pierre decyduje się na małżeństwo. Po ślubie Bezuchow jest traktowany w towarzystwie jako nieszkodliwy dziwak, mąż pięknej i powszechnie pożądanej żony. Helena nie ukrywa swej niechęci do męża. Krótko po ślubie nawiązuje romans z Dołochowem, a ten jawnie drwi ze zdradzanego małżonka. Podczas jednego z przyjęć Pierre wyzywa kochanka żony na pojedynek. Bezuchow rani Dołochowa w pojedynku i wyrzuca z domu niewierną żonę doprowadzając do spektakularnego skandalu. Od tego momentu rozpoczyna się okres duchowych poszukiwań Bezuchowa. Bohater wstępuje do loży masońskiej, postanawia doskonalić się moralnie i udzielać pomocy potrzebującym.
Tymczasem nasilają się walki pomiędzy armiami Kutuzowa i Napoleona. Książę Andrzej Bołkoński bierze udział w bitwie pod Austerlitz. Bohater zostaje ciężko ranny i przechodzi długą rekonwalescencję. Do rodziny Bołkońskich dociera wiadomość o jego prawdopodobnej śmierci. W obliczu cierpienia i możliwego, rychłego zgonu (Bołkoński zostaje zabrany z placu bitwy przez Francuzów) książę dokonuje przewartościowania swojego dotychczasowego życia. Po wielu perypetiach bohater powraca do rodzinnego domu natrafiając na moment porodu żony. Liza umiera pozostawiając mężowi małego synka. Mały Mikołaj tafia pod opiekę Marii, siostry Bołkońskiego. On sam czuje się odpowiedzialny za śmierć żony. Wkrótce książę przyjmuje odwiedziny dawnego przyjaciela – Bezuchowa. Pierre opowiada o swych planach „oświecania” i wyzwalania chłopów. Bołkoński wyśmiewa naiwność przyjaciela. Obydwaj toczą długie rozmowy na temat moralności, Boga i życia pośmiertnego. Po powrocie do domu, pod wpływem nacisków znajomych, Pierre zezwala niewiernej żonie na powrót do domu. W towarzystwie arystokratów Helena traktowana jest jako „ofiara” dziwacznego męża.
W domu Rostowów trwają przygotowania do pierwszego balu Nataszy i Soni. Debiut dziewcząt na balu ma zwiększyć ich szanse na dobre zamążpójście. W trakcie przyjęcia (na którym pojawia się też para cesarska) Natasza zwraca uwagę Bołkońskiego. Andrzej, zauroczony młodością i niewinnością dziewczyny, staje się częstym gościem domu Rostowów. Przed wyjazdem do swej wiejskiej posiadłości Bołkoński prosi o rękę Nataszy, zastrzegając, że ślub może odbyć się dopiero za rok. Dziewczyna wyraża zgodę, mimo niechęci rodziców. Wieść o narzeczeństwie Nataszy wzbudza zainteresowania znajomych rodziny. Podczas pobytu w Moskwie dziewczyna poznaje Anatola Kuragina. Mężczyzna postanawia uwieść Nataszę, posługując się wpływami swej siostry Heleny. Pod wpływem obietnic i wyznań Anatola, dziewczyna zrywa z Bołkońskim i postanawia uciec z Moskwy z ukochanym. Sekret Nataszy zostaje odkryty przez Sonię. Kuragin zostaje zmuszony do szybkiego wyjazdu przez Pierre'a a rodzina Rostowów zachowuje tajemnicę. Bezuchow przekonuje porzuconą Nataszę, że Anatol ma już żonę, którą porzucił w Polsce. Zrozpaczona dziewczyna truje się arszenikiem, ale zostaje odratowana. Bołkoński, poinformowany o wypadku, przyjmuje zerwanie zaręczyn i zrywa stosunki z Rostowami.
Tom III
Po nieudanej próbie samobójczej Natasza Rostowa długo dochodzi do zdrowia. Cała rodzina troskliwie opiekuje się chorą. Za namowa znajomej rodziny hrabina zezwala córce na udział w rekolekcjach. Podczas modlitwy w cerkwi Natasza doznaje duchowego „oczyszczenia” i postanawia zmienić swoje życie.
Trwa pochód armii napoleońskiej. Po obydwu stronach jest coraz więcej rannych. W Moskwie stopniowo narasta strach przed armią francuską. Wielu arystokratów decyduje się na opuszczenie miasta wraz z rodzinami i dobytkiem. Piętnastoletni Pietia Rostow wymusza na rodzicach zgodę na zapisanie się do armii.
Książę Andrzej Bołkoński po kłótni z ojcem postanawia powrócić na front. Pozostawia syna pod opieką siostry Marii. Należące do Bołkońskich Łyse Góry znajdują się na szlaku rosyjskich uciekinierów. W miarę zbliżania się frontu wojennego do wioski trafia coraz więcej francuskich maruderów. Andrzej przesyła siostrze list, w którym bezwzględnie nakazuje rodzinie opuszczenie wiejskiej posiadłości. Stary książę Bołkoński postanawia zostać w domu i rozprawić się z buntem wszczętym przez wystraszonych chłopów. Starzec doznaje rozległego paraliżu i po kilku dniach umiera. Poddani nie chcą zezwolić Marii na opuszczenie domu, obawiają się ataku Francuzów. Pomocy księżniczce udziela Mikołaj Rostow, przypadkiem przejeżdżający w pobliżu posiadłości. Bunt zostaje stłumiony. Rostow ponownie rozważa dawną prośbę matki, sugerującej zawarcie małżeństwa z zamożną Bołkońską (mariaż uratowałby Rostowów przed bankructwem).
Latem olbrzymia armia Napoleona dociera w pobliże Smoleńska. Pierre postanawia opuścić Moskwę i przenieść się na front. Bezuchow chce być naocznym świadkiem przygotowań do bitwy w okolicach miejscowości Borodino. Znajomi wojskowi umieszczają bohatera na „bezpiecznej” pozycji, umożliwiając mu obserwację pola walki. Pierre jest pod wrażeniem ilości wojsk wroga. Zaciekawiony widokiem udaje się w pobliże stanowisk artyleryjskich i – przypadkiem – trafia w samo centrum walk. Ogłuszający ostrzał, krzyki rannych, okaleczone ciała żołnierzy – wszystko to robi na bohaterze piorunujące wrażenie. Po kilku godzinach walka przeradza się w obustronną rzeź. Obydwie strony rezygnują z wymiany ognia. Pierre'owi udaje się zachować życie. W trakcie bitwy ciężką ranę odnosi książę Bołkoński. W wojskowym szpitalu bohater jest świadkiem operacji Anatola Kuragina (amputacja nogi). Po zakończeniu bitwy Kutuzow wycofuje swą armię ze względu na ogromne straty w ludziach. Napoleon wykorzystuje odwrót wroga i kontynuuje swój marsz na Moskwę wzbudzając panikę okolicznej ludności.
Mieszkańcy stolicy w pośpiechu opuszczają miasto. W domu Rostowów panuje chaos. Hrabina nie chce opuszczać domu, przekonana o rychłym powrocie Pietii. Przygotowaniami do wyjazdu kieruje Sonia wraz z Nataszą. Pod domem hrabiostwa co rusz pojawiają się ranni wojskowi błagający o oddanie wozu. Hrabia Rostow, pod naciskiem Nataszy, zezwala oficerom na zabranie kilku pojazdów. Rodzina opuszcza Moskę zabierając jedynie niezbędne pakunki. Podczas wyjazdu Natasza rozpoznaje w jednym z maruderów Bezuchowa. Pierre żegna przyjaciół i postanawia pozostać w rodzinnym domu. Na rozkaz hrabiego Rostopchina miasto zostaje w kilku miejscach podpalone. Uciekinierzy zatrzymują się na noc w podmoskiewskich wioskach. W trakcie postoju Natasza dowiaduje się o tym, że wśród rannych (przewożonych w powozach Rostowów) znajduje się książę Bołkoński. Pod nieuwagę rodziców dziewczyna odwiedza chorego i prosi go o wybaczenie.
Bezuchow jest wciąż pod wrażeniem oglądanej niedawno bitwy. Bohater nie potrafi zająć konkretnego stanowiska wobec obserwowanych wydarzeń. Przebywa w opustoszałym domu wraz z grupą służących. Tymczasem do miasta wchodzi armia Napoleona. Francuzi są zaskoczeni widokiem opustoszałej, płonącej stolicy. Pomimo zakazów dowództwa żołnierze rozpoczynają plądrowanie miasta. Maruderzy trafiają też do domu Pierre'a, który – przypadkiem – ratuje życie jednemu z nich. Bezuchow nawiązuje znajomość z francuskim oficerem. Nocą obydwaj wychodzą na miasto. Pierre, na prośbę rodziców, ratuje z pożaru kilkuletnią dziewczynkę a później wdaje się w bójkę z francuskimi żołnierzami i zostaje przez nich pojmany.
Helena Bezuchow postanawia opuścić męża i związać się z jednym z poznanych dygnitarzy. Zerwanie małżeństwa staje się możliwe po przejściu bohaterki na katolicyzm. Helena wyjaśnia listownie nieobecnemu mężowi powody wyjazdu i żegna go, prosząc o wyrozumiałość. Po kilku miesiącach znajomi Kuraginów otrzymują wiadomość o śmierci hrabiny (wynik nieudanej operacji).
Tom IV
Pierre bierze udział w nieudanym zamachu na życie Napoleona. Po pojmaniu przez francuskich żołnierzy Bezuchow zostaje uznany za jeńca wojennego. W niewoli bohater nawiązuje znajomość z Platonem Karatajewem. Prosta filozofia życiowa chłopa wpływa kojąco na morale jeńców. Pierre, słuchając wywodów domorosłego filozofa, czuje się po raz pierwszy w życiu wolnym. Jeńcy przebywają w trudnych warunkach biorąc udział w marszu powrotnym napoleońskiej armii. Ciężka zima, brak prowiantu, choroby i brak dyscypliny doprowadzają do licznych dezercji francuskich żołnierzy. Uciekająca armia jest też atakowana przez tworzące się naprędce grupy rosyjskich partyzantów. Podczas jednego z partyzanckich ataków Pierre – i jego towarzysze – odzyskują wolność. Wśród wybawców Bezuchowa są dawni znajomi – Dołochow i Denisow. W trakcie walki ginie najmłodszy z Rostowów – Pietia.
Schorowany Bołkoński jest troskliwie pielęgnowany przez Nataszę. Do Rostowów dołącza wkrótce księżniczka Maria. Bołkoński przeczuwa zbliżającą się śmierć. Wybacza Nataszy i żegna się z Marią. W tym samym czasie Rostowowie otrzymują wiadomość o śmierci Pietii. Nieszczęścia zbliżają Nataszę i Marię Bołkońską, między kobietami nawiązuje się przyjaźń. Za zgodą hrabiny Maria wywozi swą towarzyszkę do Moskwy.
Po powrocie do domu Pierre czuje się zupełnie odmienionym człowiekiem. Ciężkie doświadczenie wojenne i nauki Karatajewa odmieniają jego postrzeganie świata. Bezuchow powoli odbudowuje swoje życie. W Moskwie odwiedza siostrę Bołkońskiego i niespodziewanie spotyka się z Nataszą. Obydwoje czują łączącą ich więź. Po kilku dniach Bezuchow wyznaje Marii swe zamiary względem Nataszy. Bołkońska odradza zaręczyny (Natasza nosi żałobę po bracie), obiecuje pomoc i doradza wyjazd do Petersburga.
Epilog
W 1813 roku Pierre Bezuchow i Natasza Rostowa biorą ślub. Wkrótce po tym wydarzeniu umiera hrabia Rostow. Po powrocie do domu na Mikołaja spada ciężki obowiązek spłaty rodzinnych długów. Pomimo pomocy ze strony Bezuchowa, Rostow nie potrafi poradzić sobie z coraz liczniejszymi wierzycielami. Mikołaj czuje, że łączy go coraz silniejsze uczucie z księżniczką Marią. Małżeństwo z Bołkońską uratowałoby całą rodzinę Rostowów. Pod wpływem hrabiny Sonia zwraca ukochanemu słowo. Rostow bierze ślub z Marią i przenosi się z całą rodziną do posiadłości w Łysych Górach.
Mija siedem lat. Natasza jest przykładną i nieco zaborczą żoną oraz matką czworga dzieci. Pierre z zadowoleniem oddaje się życiu rodzinnemu. Bołkońscy także posiadają już własne potomstwo. Pod opieką Mikołaja znajduje się też syn zmarłego Andrzeja. Rostow jest dobrym gospodarzem i ojcem licznej rodziny. Podczas odwiedzin u Bołkońskich Pierre proponuje Mikołajowi członkostwo w nowym, tajnym stowarzyszeniu (przypuszczalnie chodzi o związek dekabrystów). Rozmowę mężczyzn podsłuchuje syn Andrzeja – Mikołaj. Chłopiec planuje w przyszłości dołączyć do tajnego związku.
