Przerażająca jest świadomość, że jedyne, co trzyma nas w ryzach to kultura, która jednocześnie odgradza nas od pierwotnych instynktów. W takich realiach, gdzie układ sił jest nierównomierny, stosunki międzyludzkie muszą ulegać wypaczeniu. To, co najgorsze w białym człowieku i jego stosunku do dzikiego kontynentu, przedstawione są w postaci Kurtza. Miał on wielkie, ale nie uczynił nic, aby naprawdę zrozumieć Afrykę.
Książka opowiada nie tylko o rozpoznawaniu „afrykańskości”. Wędrówka przez busz jest jednocześnie odkrywaniem wewnętrznej przestrzeni. Człowiek postawiony jest tu wobec własnego okrucieństwa, nieobliczalności innych. Straszne wydaje się to, że zło i szaleństwo mogą jednak wydawać się pociągające.
Dzikość to cień nie tylko naszej cywilizacji, ale także naszych poszczególnych istnień. Dlatego natura ludzka jest paradoksalna. Nic jednak, jak wiadomo, nie uświęca środków, zwłaszcza gdy cel jest wątpliwy i poddany mrocznym mocom, działającym w człowieku. Ludzie powinni znaleźć równowagę dla swojej siły, jak i ułomności.
Powieść ma cechy autobiografii, ponieważ także pisarz przyglądał się z bliska realiom afrykańskiego życia (bliska jego doświadczeniom jest postać Marlowa).
