GENEZA:
Premiera w teatrze – 16 marca 1901 roku. Pierwsze wydanie – kwiecień 1901 roku.
CZAS I MIEJSCE AKCJI:
Akcja rozgrywa się w roku 1900.
STRESZCZENIE:
AKT I
Rozpoczyna się opisem dekoracji. Izba wybielona z okrągłym stołem na środku i sutą zastawą. W kącie biurko zarzucone stertą papierów. Niedaleko drzwi umieszczona jest skrzynia wiejska, malowana w kwiatki. Nad drzwiami obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, a nad drzwiami alkierza obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Na belkach stropu Słowo Boże i rok budowy.
RZECZ DZIEJE SIĘ W ROKU TYSIĄC DZIEWIĘCSETNYM
Scena 1 (Czepiec, Dziennikarz)
Czepiec rozmawia z Dziennikarzem i z ciekawością pyta o sytuację polityczną na świecie. Twierdzi, że ludzie we wsi z gazet dowiadują się o wszystkich ważnych wydarzeniach i udaje, że jego wiedza polityczna wcale nie odbiega od wiedzy ludzi z miasta. Gdy Dziennikarz odmawia i uzasadnia swoją odmowę znudzeniem i chęcią odpoczęcia Czepiec irytuje się i zarzuca Dziennikarzowi, iż ten wyśmiewa chłopów i uważa za ciemnych. Dziennikarz odpowiada, że szuka na wsi spokoju, ciszy i ucieczki od polityki. Czepiec przypomina, iż nawet Głowacki wywodził się z chłopów.
Scena II (Zosia, Dziennikarz)
Dziennikarz przygląda się pięknej Zosi. W rozmowie z nią wypytuje o powód jej smutku. Dziewczyna uważa, że mężczyzna próbuje ją uwieśc.
Scena III (Radczyni, Haneczka, Zosia)
Zosia i Hania są jedynymi osobami, które nie uczestniczą aktywnie w tańcach. Ciotka odradza im taniec z dróżbą twierdząc, że to nie towarzystwo dla tak młodych panienek i radzi aby dziewczyny bawiły się wspólnie. Zosi i Hani udaje się w końcu przekonac ciotkę i odchodzą.
Scena IV (Radczyni, Klimina)
Klimina
