Chansons de geste nazwane zostały eposami rycerskimi ze względu na kulturę, z jakiej się wywodzą. Osadzone były w realiach świata rycerskiego, opowiadały o bohaterskich czynach, męstwie i odwadze rycerzy, ich poświęceniu, wierności kodeksowi, ojczyźnie, damie serca, władcy, Bogu i wierze. Pokazywały, jak szlachetną drogą dojścia do świętości jest śmierć na polu bitwy, szczególnie poniesiona w obronie wiary chrześcijańskiej.
Język tych utworów był charakterystyczny, odznaczał się jednolitą kompozycją, oszczędnością słowa, prostota środków wyrazu, niekiedy także patetyzmem. Mieszały się w owych utworach sceny realistyczne z fantastycznymi.
W średniowieczu panowała zasada uniwersalizmu, czyli jednolitości kultury, sztuki, wiary w całej Europie. Dotknęła ona także literatury i sztuki, zatem pieśni rycerskie stały się gatunkiem popularnym na całym kontynencie. Najbardziej znanymi przykładami eposu rycerskiego są „Dzieje Tristana i Izoldy”, legendy „O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu”, „Pieśń o Nibelungach” czy też „Pieśń o Cydzie”. Jednak chyba najbardziej znanym utworem tego gatunku, w pełni realizującym założenia chansons de geste, jest „Pieśń o Rolandzie”. Przyjrzyjmy się zatem cechom, które pozwalają nazwać ten utwór wzorowym eposem rycerskim.
Autor przedstawia wzór idealnego rycerza średniowiecznego – Roland jest niezwykle zdolnym, pięknym mężczyzną, którego siła i umiejętności walki są wręcz cudowne. Pochodzi z dobrej rodziny, jest przyjacielem króla Karola Wielkiego. Jak na chansons de geste przystało, mamy tu do czynienia z opisem bitwy- Rolad jako dowódca tylnej straży królewskiej zostaje zaatakowany przez przeważające kilkukrotnie siły Saracenów. Walczy dzielnie i z honorem, wykazuje zatem kolejne cechy typowego rycerza epoki średniowiecza. Woli zginąć na polu walki z honorem, niż zadąć w róg i wezwać pomoc.
Roland walczy z innowiercami – ma to na celu ukazanie czytelnikom, jak chwalebne było poniesienie śmierci w imię swojej wiary i Boga. Nawet w chwili śmierci Roland myśli o Bogu, oddaje mu się wykonując symboliczny gest przekazania rękawicy. To kolejna cecha znamienna dla eposu rycerskiego. Także wierność władcy, patriotyzm i umiłowanie ojczyzny są takimi cechami.
Bohater pieśni był odważny, uparty, honorowy, wierny, silny i mężny – typowy bohater chansons de geste.
Akcja rozgrywa się w większej części na polu bitwy, w realiach historycznych, czyli w epoce Karola Wielkiego. Bitwa jest rzeczywiście odnotowana w aktach historii, podobnie jak sam hrabia Roland.
Kolejną cechą eposu rycerskiego realizowaną w „Pieśni o Rolandzie”, jest współistnienie scen realistycznych i fantastycznych, do których należy zaliczyć aż niewiarygodne chwilami czyny rycerza, który sam nie odnosząc żadnych obrażeń, zabija dziesiątki wrogów.
Utwór napisany jest dziesięciozgłoskowcem, kompozycja jest jednolita, składnie niezwykle kunsztowna. Autor stosuje idealizacje w kreowaniu postaci występujących w utworze, a także używa hiperboli. Kontrastowe zestawienia obrazów i scen pomagają budować efekty dramatyzmu, co także było cech ą owych eposów. Patos pojawia się w uważanej za jedną z najpiękniejszych w literaturze scenie śmierci dzielnego rycerza na polu walki.
„Pieśń o Rolandzie” dzięki tym wszystkim własnościom, aktualności i popularności tematu, talentowi i umiejętnościom autora zawdzięcza miano jednej z najwspanialszych chansons de geste w dziejach światowej literatury.
