Postać głównego bohatera powieści obrazuje problematykę okresu drugiej wojny światowej. Jego postanowienie w kwestii pozostania dzieckiem odnosi się do kontestacji wobec świata zdominowanego przez niepotrzebną przemoc, brak prawdziwej międzyludzkiej bliskości oraz rozmaite uprzedzenia, które prowadzą do konfliktów nie tylko w wymiarze historycznym, ale także na płaszczyźnie kontaktów pomiędzy zwykłymi mieszkańcami międzykulturowej przestrzeni, jaką przed wojną był Gdańsk. Oskar Matzerath jest synem Kaszubki oraz Niemca (męża Agnieszki) lub Polaka (Błońskiego, o którym podejrzewa, że jest jego biologicznym ojcem), sam w sobie jest wiec postacią „złożoną” z kilku rozmaitych kultur i poniekąd zagubioną pomiędzy nimi. Jego stukanie w dziecięcy blaszany bębenek stanowi komentarz do wydarzeń opisanych w powieści.