Problematyka „Kubusia Fatalisty...” jest niezwykle rozległa. Mimo tego można wyznaczyć trzy główne zagadnienia poruszane na kartach powieści: filozoficzny problem wolności, krytyka stosunków społecznych oraz kwestia literackiej konwencji.
Filozofia zawarta w dziele Diderota nie jest bliżej związana z żadnym kierunkiem filozoficznym. Kilka razy pojawiają się w nim odwołania do filozofów popularnych w dobie oświecenia takich jak Spinoza czy Rousseau, jednak ich idee nie są dokładniej analizowane. Filozofia Spinozy funkcjonuje w utworze jedynie w bardzo uproszczonej wersji, a jej wyrazicielem jest Kubuś, który twierdzi, że wszystko, co się wydarza, zapisane jest w górze. Taki pogląd nosi nazwę determinizmu. Zgodnie z nim każdy działanie wynika z poprzedzających je przyczyn, zatem wolna wola człowieka jest tylko złudzeniem.
Diderot rezygnuje z filozofii pojmowanej jako spójny system wiedzy o świecie, określający sens jego istnienia i przeznaczenie. Pojmuje ją raczej jako metodę, dzięki której można sformułować pewne zagadnienia czy też sproblematyzować wybrane zjawiska. Filozofia służy więc bardziej do stawiania pytań niż udzielania odpowiedzi. Uczy krytycznej postawy wobec świata i polegania na własnym rozumie. Taka krytyczna postawa reprezentowana jest w powieści przez Kubusia.
W wielu fragmentach utworu poruszana jest kwestia ówcześnie panujących stosunków społecznych. Diderot dużo uwagi poświęca duchowieństwu. Piętnuje hipokryzję księży, którzy nie stosują się do nauczanej przez siebie moralności, wytyka im głupotę, pożądanie władzy i chciwość (np. w historii o ojcu Hudsona). Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że autor kieruje ostrze krytyki przeciwko Kościołowi jako instytucji, nie wypowiadając się na temat wiary. Wynika to z wyraźnego w powieści podejścia socjologicznego:
Filozofia zawarta w dziele Diderota nie jest bliżej związana z żadnym kierunkiem filozoficznym. Kilka razy pojawiają się w nim odwołania do filozofów popularnych w dobie oświecenia takich jak Spinoza czy Rousseau, jednak ich idee nie są dokładniej analizowane. Filozofia Spinozy funkcjonuje w utworze jedynie w bardzo uproszczonej wersji, a jej wyrazicielem jest Kubuś, który twierdzi, że wszystko, co się wydarza, zapisane jest w górze. Taki pogląd nosi nazwę determinizmu. Zgodnie z nim każdy działanie wynika z poprzedzających je przyczyn, zatem wolna wola człowieka jest tylko złudzeniem.
Diderot rezygnuje z filozofii pojmowanej jako spójny system wiedzy o świecie, określający sens jego istnienia i przeznaczenie. Pojmuje ją raczej jako metodę, dzięki której można sformułować pewne zagadnienia czy też sproblematyzować wybrane zjawiska. Filozofia służy więc bardziej do stawiania pytań niż udzielania odpowiedzi. Uczy krytycznej postawy wobec świata i polegania na własnym rozumie. Taka krytyczna postawa reprezentowana jest w powieści przez Kubusia.
W wielu fragmentach utworu poruszana jest kwestia ówcześnie panujących stosunków społecznych. Diderot dużo uwagi poświęca duchowieństwu. Piętnuje hipokryzję księży, którzy nie stosują się do nauczanej przez siebie moralności, wytyka im głupotę, pożądanie władzy i chciwość (np. w historii o ojcu Hudsona). Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że autor kieruje ostrze krytyki przeciwko Kościołowi jako instytucji, nie wypowiadając się na temat wiary. Wynika to z wyraźnego w powieści podejścia socjologicznego:
