Kubuś Fatalista i jego pan - Motyw pojedynku

Kubuś relacjonuje Panu historię swojego kapitana, który miał słabość do pojedynków. Nie staczał ich z powodu jakiejś ważnej racji, a swojego przeciwnika uważał za przyjaciela. Kiedy został od niego oddzielony przez przełożonych, pokonał dużą odległość, by w tajemnicy przed zwierzchnikami ich obu, jeszcze raz rzucić mu wyzwanie.
 
W epoce oświecenia wielu myślicieli, w tym sam Diderot, zwracali uwagę na to, że mania pojedynkowania się przynosi szkodę całemu społeczeństwu. Za głupotę uważano przywiązanie do tradycji rycerskich i unoszenie się honorem przy każdej najmniejszej różnicy opinii.