Na początku serii powieści poznajemy Pana Samochodzika jako młodego, wysportowanego mężczyznę, który trudni się dziennikarstwem, a także pracuje jako historyk w Departamencie Ochrony Zabytków ministerstwa Kultury. Praca zmusza go do udawania się w miejsca, gdzie doszło do przestępstw związanych z kradzieżą lub zniszczeniem dzieł sztuki. Przezwisko „Pan Samochodzik” wymyśliła trójka harcerzy – przyjaciół bohatera, co miało stanowić nawiązanie do dziwacznego wehikułu, jakim się poruszał (samochód posiadał też wiele nowoczesnych wynalazków i mógł zamienić się nawet w pojazd wodny).
Pan Samochodzik to ambitny i pracowity detektyw i muzealnik, który do swych zadań podchodzi poważnie i z pasją. Zanim rozpoczyna śledztwo dokładnie studiuje wszelkie artykuły, poszukując powiązań między pozornie błahymi informacjami. Na miejsce zdarzeń najczęściej przybywa jako pierwszy, a będąc historykiem sztuki potrafi też dokładnie określić tło historyczne badanych spraw. Jako detektyw posiada szereg umiejętności, które sprawiają, że jest skuteczny, przenikliwy i najczęściej właściwie rozpoznaje cała sytuację, z której wyciąga należyte wnioski. Jest też dyskretny, tajemniczy i powściągliwy – wie komu i jakie informacje może przekazać.
W pierwszych tomach cyklu (również w „Panu Samochodziku i templariuszach”) bohater przedstawiony jest jako układny i wzorcowy obywatel PRL – u, który pozostaje w przyjaznych stosunkach z władzą, od czasu do czasu zdobywając się na negatywną ocenę państw Zachodu. Bohater zainteresowany sztuką i historią potrafi zarazić swoimi fascynacjami również innych – zwłaszcza młodszych przyjaciół. Kontakty z nimi świadczą też o jego młodzieńczym spojrzeniu na świat, które z kolei pomaga mu też w pracy detektywa. Lubi więc towarzystwo Wiewiórki, Wilhelma Tella i Sokolego Oka również z tego powodu, że cenią oni sobie udział w nowych, niezwykłych przygodach, a ich zapał jest raczej trudno spotykany u ludzi dorosłych.
