Część pierwsza
1) Wprowadzenie – jest rozważaniem na temat losu poety w świecie, który nie rozumie indywidualistów, życie poety skazane jest z góry na cierpienie, ponieważ poezja nie przynosi żadnych korzyści, a tylko ten poeta jest błogosławionym, który oddał swą twórczość Bogu.
2) Anioł Stróż przelatuje i błogosławiąc Lidzi dobrej woli, wysyła na ziemię dziewicę skromną i dobrą, która ma zostać Żoną Męża i dzięki temu ma on zostać zbawiony.
3) Chór Złych Duchów zjawia się, by wysłać na ziemię także mary, cień zmarłej kobiety, spróchniały obraz Edenu oraz sławę, które mają omamić poetę i sprawić, że porzuci ziemskie życie dla poezji.
4)Wnętrze kościoła – dochodzi do ślubu Męża i Żony, gdy zostają sami, Mąż wypowiada słowa: „Przekleństwo mojej głowie, jeśli ją kiedy kochać przestanę”, co ma się niedługo spełnić. Anioł Stróż, który wcześniej przeleciał nad kościołem, obiecuje Mężowi życie wieczne, jeśli ten dochowa przysięgi małżeńskiej.
5) Następnie odbywa się bal weselny młodej pary, która tańczy. Widać w ich postaciach ogromną wzajemną miłość.
6) Zły Duch pod postacią Dziewicy przelatuje nad ogrodem i cmentarzem i przyobleka się w kwiaty, by nabrać pięknego (choć złudnego) oblicza i uwieść Męża.
7) Pokój sypialny w domu Męża i Żony – Mężowi śni się Dziewica, która zarzuca mu zdradę (jest to symbol poezji), Mąż po przebudzeniu stwierdza nagle, iż zrozumiał, że poślubił kobietę, której nie kocha. Zaniepokojona Żona chce pomóc ukochanemu, jednak ten każe jej pozostać w łóżku i wychodzi do ogrodu.
8) Ogród – Mąż zarzuca sobie zdradę ideału poezji, dochodzi do wniosku, że jego małżeństwo, mimo że uświęcone sakramentem, było jednym wielkim oszustwem, po pojawieniu się Dziewicy, przyrzeka jej, że zawsze uda się jej śladem, po czym Dziewica znika. Z domu nawołuje Męża zaniepokojona Żona.
9) Salon – zbliżają się chrzciny dziecka Męża i Żony, kobieta zdaje relację z czynionych przygotowań. Robi też wyrzuty Mężowi, czuje się przez niego zaniedbana, na co Mąż ku jej rozpaczy, stwierdza: „Czuję, że powinienem cię kochać”. Zjawia się widmo Dziewicy, Mąż jest oczarowany jej urodą, jednak Żona widzi jej faktyczną, ohydną postać trupa i nie chce wypuścić Męża. Ten jednak decyduje się porzucić dom i wychodzi za Dziewicą. Żona mdleje.
10) Dochodzi do chrztu Orcia, nadano mu imię Jerzy Stanisław. Mąż nie jest obecny przy tym wydarzeniu, zjawia się natomiast Żona, będąca już prawdopodobnie w obłędzie, i zaklina dziecko, żeby było poetą i w ten sposób zyska miłość ojca i przebaczenie jego dla matki. Zaraz potem kobieta mdleje i zostaje wyniesiona.
11) Piękna okolica, po której idzie wiedziony głosem Dziewicy Mąż.
12) Mąż przemierza nadal górskie okolice i kiedy nagle znajduje się nad przepaścią, a Dziewica chce, żeby wciąż szedł za nią, mężczyźnie otwierają się oczy i dostrzega prawdziwe oblicze swojej kochanki. Przerażony widokiem potwornego kościotrupa i zrozumiawszy, że popełnił straszny błąd, chce skoczyć w przepaść, jednak w porę zjawia się Anioł Stróż, który nakazuje mu wrócić do domu i kochać swojego syna, a także nie grzeszyć więcej.
13) Po powrocie do domu zdumiony Mąż dowiaduje się, że jego Żona została odwieziona do domu dla obłąkanych. Budzi się w nim poczucie winy, jednak na próbę upoetyzowania sytuacji, słyszy głosy mówiące: „Dramat układasz”.
14) Mąż odwiedza Żonę w domu obłąkanych, udaje mu się wejść po przekonaniu żony doktora, iż jest przyjacielem rodziny.
15) W rozmowie z Żoną Mąż stara się ją namówić do powrotu do domu, jednak Żona będąca w obłędzie, twierdzi, że Bóg zesłał na nią ducha poezji i stała się poetą. Oznajmia również, że ich syn także nim będzie, ponieważ błogosławiła go na poetę podczas chrztu. Wkrótce potem kobieta umiera.
Część druga
1) Wprowadzenie jest apostrofą do Orcia, który nie zachowuje się jak inne dzieci. Wszyscy zachwycają się nim, jednak w tylko ojciec dostrzega w zachowaniu syna, błogosławieństwo, a zarazem przekleństwo podarowane przez matkę, czyli ducha poezji.
2) Mąż i Orcio odwiedzają grób matki chłopca. Zrozpaczony ojciec dostrzega, że jego syn zaczyna już myśleć jak poeta, przekręcając słowa modlitwy. Przekonuje go też, że nie może kochać matki, ponieważ nawet jej nie zna, na co Orcio wyjawia, że często widzi ją i nawet z nią rozmawia, czym wpędza ojca w jeszcze większą rozpacz.
3) Podczas spaceru Męża z Filozofem, Hrabia dowiaduje się, że niebawem wybuchnie rewolucja. Filozof widzi w niej nadzieję na odrodzenie narodu, jednak Mąż przywołując obraz spróchniałego drzewa (rewolucja) wyraża swój pogląd na ten temat, przewidując rychły upadek powstańców.
4) Mąż miotany niezdecydowaniem życiowym zostaje nawiedzony najpierw przez Anioła Stróża, który każe mu oddać się służbie bliźnim i obdarzeniu ich miłością, a następnie przez postać Mefista, który ukazuje mu wizję wielkiego Czarnego Orła zachęcającego Męża do podjęcia walki o cześć i potęgę ojców. Mąż postanawia porzucić na zawsze poezję i oddać się czynnej walce wśród swych braci.
5) Czternastoletni Orcio zaczyna powoli tracić wzrok. Nic nie jest w stanie go uleczyć i w końcu chłopiec oznajmia ojcu, że widzi już tylko „Oczyma duszy”.
6) Lekarz i Ojciec Chrzestny rozmawiają o stanie Orcia. Wchodzi Mąż i przepraszając za późną porę, prowadzi ich do pokoju syna, który lunatykuje i przez sen wzywa matkę, by zesłała mu obrazy dla utworzenia drugiego świata wewnątrz umysłu. Lekarz oznajmia Mężowi, iż Orcio popadł w obłęd i dlatego zdarza mu się mówić przez sen. Ojciec zastanawia się, co pocznie jego dziecko, gdy jemu przyjdzie walczyć.
Część trzecia
1) Następuje zmiana nastroju i przeniesienie punktu ciężkości na sprawy zapowiadanej wcześniej rewolucji. Wprowadzenie jest ukazaniem nastroju panującego wśród rewolucjonistów. Rozwścieczony tłum składający się z ludzi prostych stoi u bram miasta i woła o chleb. Przemawiający do nich przywódca – Pankracy obiecuje im wzbogacenie się, dzięki czemu zyskuje aprobatę tłumu.
2) Chór przechrztów, czyli Żydów przyjmujących religię chrześcijańską dla własnych korzyści, rozmawia o celu rewolucji. Ich głównym zadaniem ma być próba obalenia chrześcijaństwa. Przybywa Leonard i wzywa Przechrztę na rozmowę do namiotu Pankracego.
3) Pankracy wysyła Przechrztę do Hrabiego Henryka w celu umówienia ich na potajemne spotkanie. Jego zdaniem jest to ostatni krok na drodze do zwycięstwa, a Hrabia jest godnym jego przeciwnikiem. Leonard sprzeciwia się temu pomysłowi, myśli bowiem, że Pankracy chce zdradzić rewolucję, jednak wódz uspokaja go zapewnieniem, że chce po prostu przeciągnąć Hrabiego na stronę rewolucjonistów.
4) Zamaskowany Mąż razem z Przechrztą zwiedza obóz rewolucjonistów. Nasłuchując różnych opinii rozchodzących się dookoła, dowiadując się, co mają rewolucjoniści do zarzucenia wyższym klasom.
5) W końcu podróżni trafiają na wzgórze, na którym Leonard – „prorok nowej wiary” bezcześci ruiny kościoła, odprawiając obrzędy ocierające się o bluźnierstwo. Głosi powstanie nowej religii, namaszcza towarzyszy i nawołuje do zabijania arystokratów, powołuje się na ideę Wolności, która tak naprawdę jest samowolą i rozpustą. Przechrzta przerażony gwałtownością tłumu, chce jak najszybciej oddalić się z tego miejsca, jednak Hrabia pragnie do końca towarzyszyć pochodowi. Następnie obaj udają się do wąwozu św. Ignacego i Hrabia słyszy dochodzące z lasu głosy ubolewające nad sprofanowaną wiarą chrześcijańską. Hrabia obiecuje im przywrócenie panowania Boga.
6) Pankracy z całą grupą ludzi podchodzi pod dom Hrabiego, po czym zostawiając ich, idzie do niego na rozmowę.
7) Dochodzi do konfrontacji dwóch przeciwstawnych obozów. Pankracy proponuje Hrabiemu kapitulację w zamian za spokojny żywot dla niego i syna. Hrabia odrzuca tę propozycję i obaj zaczynają wyliczać błędy programowe swoich wrogów. Hrabia zarzuca rewolucjonistom bezbożność, chaos, podkreśla rangę arystokracji i jej zasługi na różnych polach, zauważa pomoc niesioną chłopom, bez której nigdy nie wyrósłby tłum mający teraz czelność sprzeciwiać się ustalonemu porządkowi społecznemu. Doskonale wie, że Pankracy pogardza swoimi podwładnymi, ten jednak obstaje przy twierdzeniu, że z tego pokolenia wyrosną nowe i one już będą idealne. Wódz rewolucjonistów zarzuca za to Hrabiemu i całej szlachcie marazm i brak jakichkolwiek chęci do działania, a także z lekceważeniem podkreśla, iż całe rody arystokrackie powstawały na drodze tego samego rozlewu krwi, cudzołóstwa, przekupstwa w celu wzbogacenia się, jakimi teraz gardzi Hrabia. Mimo tych argumentów Hrabia odmawia przejścia na stronę wroga i Pankracy opuszcza jego dom.
Część czwarta
1) Wprowadzenie ukazuje nam opis zamku Świętej Trójcy, położonego na szczytach granitowych skał. Mamy tu również do czynienia z wizją apokaliptyczną, ponieważ tłumy ludzi zbliżają się do zamku, „Jak do równiny Ostatniego Sądu”.
2) W katedrze na zamku zbiera się zgromadzenie arystokratów. Hrabia Henryk zostaje mianowany przez Arcybiskupa dowódcą twierdzi i wodzem arystokracji, co nie wszystkim się podoba. Jednak na jego wezwanie przysięgają bronić wiary i czci przodków.
3) W rozmowie Hrabiego z Księciem i Baronem daje się zauważyć tchórzostwo arystokratów. Obaj chcą, by Hrabia rozpoczął układy z obozem rewolucjonistów, na co oburzony Hrabia oświadcza, iż każdy kto choćby wspomni o poddaniu się, będzie karany śmiercią.
4) Hrabia poucza Jakuba i wydaje mu polecenia odnośnie obrony zamku. Pyta o swego syna Orcia, który podobno zaczął wygłaszać proroctwa. Po odejściu Jakuba Henryk wygłasza monolog na temat powierzonej mu władzy oraz przeczuwa rychłą śmierć.
5) Hrabia spotyka Orcia i opowiada mu o przebytej bitwie. Chłopiec natomiast obawia się czegoś i każe iść ojcu za sobą do lochów podziemnych.
6) Na miejscu okazuje się, że Orciowi ukazują się zjawy, które chcą sądzić ostatniego z arystokratów. Jest on łudząco podobny do Hrabiego Henryka. Duchy zarzucają mu, że niczego nie kochał na tym świecie oprócz siebie i skazują go na potępienie. Orcio prosi ojca o przebaczenie mu tej wizji i omdlewa. Przerażony Hrabia ucieka z dzieckiem na rękach, przekonując siebie, że jeszcze należy walczyć.
7) Do Hrabiego przybywa wysłannik obozu rewolucjonistów – Ojciec Chrzestny, by po raz kolejny zaproponować kapitulację i zaakceptowanie „dążenia wieku”, w zamian za wolność i spokojny żywot. Hrabia odmawia, jednak część arystokracji, zniechęcona już walkami i ulegająca tchórzostwu, wypowiada mu posłuszeństwo i chce na własną rękę porozumieć się w sprawie oddania zamku. Do tych, którzy zostali przy Henryku, Hrabia stosuje odpowiednią mowę, mającą przypomnieć im wspólne osiągnięcia i pomoc, jaką ich obdarzył, dzięki czemu zyskuje ich przychylność.
8) Toczy się bitwa, którą wygrywa obóz arystokratów, jednak Jakub donosi Hrabiemu, iż nie ma już amunicji. Hrabia prosi go o przyprowadzenie Orcia, chce bowiem przed śmiercią ostatni raz ujrzeć syna. Orcio wyjawia mu, iż matka przepowiedziała mu śmierć, chwilę potem zostaje przeszyty kulą. Henryk ostatni raz uderza z oddziałem w obronie zamku.
9) Hrabia widzi rannego Jakuba, który przeklina go za jego upór i męki starego, po czym umiera. Hrabia podejmuje decyzję, iż dotrzyma danego słowa i nie pozwoli się pojmać rewolucjonistom i popełnia samobójstwo, skacząc z urwiska.
10) Rewolucjoniści opanowują zamek i prowadzą wszystkich arystokratów na śmierć. Pankracy każe Ojcu Chrzestnemu wykonać wyrok, jednak on waha się, ponieważ mimo przychylności rewolucji to z obozem arystokratycznym łączyły go więzi, zostaje więc potraktowany na równi z innymi i zaprowadzony na stryczek. Pankracy szuka Hrabiego, jednak od Naczelnika Oddziału dowiaduje się, że jeden z arystokratów skoczył w przepaść, pozostawiając po sobie jedynie szablę. Po herbie na niej wyrytym, Pankracy poznaje, iż był to Hrabia Henryk i wyraża podziw dla jego wierności danemu sobie słowu. Chwilę potem stojąc razem z Leonardem i robiąc plany budowy nowego imperium, doświadcza wizji Chrystusa – mściciela, który swoim blaskiem najpierw go oślepia, a następnie zabija. Pankracy kona wypowiadając słowa: „Galilaee vicisti!”, które znaczą” Galilejczyku, zwyciężyłeś!”
