Jest to powieść napisana w języku francuskim. W Polsce opublikowana i wydana w 1847 roku. Sfilmowana przez Władysława Hassa w 1965 roku.
Bohaterem dzieła jest młody kapitan gwardii królewskiej hiszpańskiej Alfons van Worden. Jego przygody rozpoczynają się wiosną 1739 roku, kiedy to przybywa on w góry Sierra Morena w Andaluzji. Jego przygody trwają 66 dni.
Alfons zostaje wplątany w intrygi mauretańskiego rodu Gomelezów, któremu zależy na ustanowieniu w Hiszpanii i wprowadzeniu Islamu. Gomelozowie jawią się jako tajemniczy naród, mieszkający w podziemiach gór Alpuhary. Mają oni wielu zwolenników wśród wyznawców muzułmańskich. Sprzyjają im także chrześcijanie i Żydzi. Ród jednak jest skazany na wyginięcie. Obierają więc Alfonsa na tego, który ma za zadanie spłodzić przyszłych przywódców.
Powieść jest pełna magii, grozy i ezoteryki. Trudno jest wyczuć czy opisywane wydarzenia dzieją się naprawdę czy jest to tylko wizja autora.
W narracje wplecione są wizje filozoficzne Potockiego, który ujawnia się jako zwolennik idei francuskich encyklopedystów oraz jako ten który krytykuje religie objawioną.
