Fox Marta

Marta Fox - życiorys

Marta Fox – polska powieściopisarka specjalizująca się zwłaszcza w literaturze popularnej, kierowanej głównie do młodzieży. Poetka i eseistka. Urodziła się w Siemianowicach Śląskich 1 stycznia 1952 r.

Skończyła polonistykę na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w 1974 r. Na tej samej uczelni ukończyła Studium Podyplomowe. Po studiach (lata 1974-1995) pracowała w szkole jako nauczycielka języka polskiego, a także jako bibliotekarka w V Liceum Ogólnokształcącym im. Broniewskiego w Katowicach.

Marta Fox jest też aktywną dziennikarką. W latach 1987-1989 redagowała warszawską „Młodą Sztukę”. W kolejnych latach sprawdziła się jako redaktor naczelny „Górnośląskiego Diariusza Kulturalnego”. W swojej karierze zawodowej miała też okazję pełnić rolę specjalistki ds. programu artystycznego w Miejskiej Galerii Sztuki „Extravagance” w Sosnowcu. Był to dla niej pracowity okres, który zaowocował licznymi reportażami o życiu artystów i ich społecznej aktywności. Ponadto pisarka przygotowała wtedy wstępy do katalogów wystaw w Galerii oraz udało jej się zorganizować konkurs poetycki pt.: „Inspiracje”. Swoim dziennikarskim zacięciem wykazała się też w latach 1996-1997, kiedy pracowała w kwartalniku humanistycznym „Wyrazy” (tutaj redagowała dział poezji).

Od 2002 r. redaguje literackie pismo „Migotania”. Jej teksty ukazywały się na łamach m.in.: „Teatru, „Opcji”, „Magazynu Literackiego”, „Wiadomości Kulturalnych”, „Śląska”, „Twojego Stylu”, „Stron” i „Zwierciadła”.

Marta Fox przygotowywała też opracowania kulturalne poświęcone m.in. Ogólnopolskiemu Konkursowi „Inspiracje” w Sosnowcu. W swojej karierze była również kierownikiem literackim Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie. Jest też członkinią Towarzystwa Kultury Teatralnej, Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Pisarka ma dwie córki: Magdę i Agatę. Ta ostatnia jest byłą żoną piosenkarza – Piotra Kupichy. Magdalena Fręś (pseudonim literacki: Magda Fres) natomiast jest psychologiem i autorką licznych powieści.

Marta Fox napisała wiele powieści, które zdobyły m.in. nagrody w konkursie „Książka Roku” 1995 i 2000. Dwa razy zdobyła też stypendium Ministerstwa Kultury. Za książkę „Coraz mniej milczenia” została uhonorowana nagrodą Złoty Telefon (odznaczenie „Niebieskiej Linii” – Ogólnopolskiego Pogotowia do Walki z Przemocą w Rodzinie). Kolejne nagrody to m.in.: odznaczenie Zasłużony dla Kultury Polskiej, Nagroda Hanysy 2013, Nagroda Narcyz 2014 czy Nagroda Artystyczna Marszałka Województwa Śląskiego 2014 za osiągnięcia w dziedzinie literatury.

Charakterystyka twórczości

Debiut pisarki przypada na 1989 r. – wtedy to w ukazało się jej opowiadanie „Gra” (zostało uhonorowane nagrodą Grand Prix w Konkursie Literatury Miłosnej w Lubinie).

Fox jako wybitna i uznana poetka jest autorką licznych wierszy, które przetłumaczono na język niemiecki, angielski i hiszpański.

W swojej twórczości prozatorskiej Marta Fox porusza głównie zagadnienia związane z problemami młodzieży i dorastających nastolatków. Opisuje sposób, w jaki przechodzą oni burzliwy okres dojrzewania i stopniowo wkraczają w dorosłość. Głównym motywem jej powieści jest właśnie proces i fazy dojrzewania emocjonalnego. Pisarka wykazuje się dużym znawstwem tego zagadnienie – umiejętnie odsłania przed nami prawdę o bohaterach, a także środowisku i realiach, w jakich żyją. W jej powieściach znaleźć można szereg odniesień i nawiązań do współczesności (widać to chociażby w języku bohaterów, a także w ich codziennych zwyczajach – używają np. komputera i poczty elektronicznej).

Marta Fox nie ucieka od poruszania delikatnych i wrażliwych tematów. Stara się nie tyle łamać tabu, co pokazywać, że problem erotyki i seksu jest ważnym aspektem życia nastolatków. Temu problemowi poświęcona jest znaczna część jej twórczości poetyckiej.

Jedną z ważniejszych pozycji Marty Fox jest książka „Coraz mniej milczenia”. Została ona oparta na autentycznych relacjach i opisuje trudności w nawiązaniu porozumienia między opiekunami i ich dziećmi bądź wychowankami. Ponadto ukazuje, jak zaburzone więzi i relacje mogą wpłynąć na dorosłe życie nastolatków. Z podobną problematyką spotykamy się również w innych książkach pisarki, np. w „Magdzie.doc.”. „Coraz mniej milczenia” posiada oryginalną formę, na którą składają się fabularyzowane wspomnienia bohaterów i rozmowy z nimi przeprowadzane.

Dorobek Marty Fox jest więc bardzo bogaty – napisała kilkanaście powieści dla nastolatków, dzięki którym stała się pisarką lubianą, zdobyła uznanie, sympatię i szerokie grono wielbicieli. Niektóre z jej tomików poezji powstawały przez kilka lat. Pomysłów na kolejne powieści nadal jej nie brakuje.

Fragmenty jej powieści znajdują się w podręcznikach szkolnych, a powieść „Magda.doc.” jest już praktycznie kultowa (cytaty z serii o Agatonie pojawiają się w podręcznikach do języka polskiego dla klas IV i VI).

Pisarka chętnie spotyka się też ze swoimi czytelnikami i udziela licznych wywiadów. W oczach znawców uchodzi za postać, która zrewolucjonizowała powieść młodzieżową, gdyż otwarcie poruszała tematy dotychczas uznawane w polskiej obyczajowości za wstydliwe i drażliwe. Jej powieści mają więc duży wpływ na zmianę mentalności nastolatków. Młodzi odnajdują w nich problemy, z którymi borykają się na co dzień, a także uczą się, w jaki sposób można im zaradzić. Uznanie nastolatków wzbudza zwłaszcza powieść „Agaton-Gagaton”.

Najważniejsze publikacje:
„Kapelusz zawsze zdejmuję ostatni”(proza i poezja, 1992),
„Batoniki Always miękkie jak deszczówka” (powieść, 1994),
„Agaton-Gagaton: jak pięknie być sobą” (powieść, 1994),
„Chcę być chłopcem jak mój ojciec” (poezje, 1994),
„Magda.doc.” (powieść, 1996),
„Paulina.doc.” (powieść, 1997),
„Dotknij mnie tak dawno nie miałem kobiety” (poezje, 1998),
„Firma Agaton-Gagaton: wypróbuj bez szorowania” (powieść, 1998),
„Nie jestem która wszystko zniesie” (poezje, 1999).

Cykl minipowieści „Pierwsza miłość” (1999):
„Romeo zjawi się potem”,
„Westchnienia jak morskie huragany”,
„Zanim nadejdzie rozstanie”,
„Po nitkach babiego lata”,
„Do rana daleko”,
„Więc nie wiń mnie za to”,
„Listy spod kapelusza” (felietony, 2002),
„Coraz mniej milczenia. O dramatach dzieciństwa bez tabu” (2004),
„Paulina w orbicie kotów” (2007),
„Kaśka Podrywaczka” (2008),
„Iza Anoreczka” (2010),
„Plotkarski SMS”(powieść, 2012),
„Wszystko co niemożliwe”/ „Everything that is impossible” (wybór wierszy, polsko-angielski, 2012),
„Autoportret z Lisiczką” (esej/felieton/wspomnienia, 2013),
„Zołzunie” (powieść, 2014),
„Przybij piątkę” (książka dla dzieci, 2014).