We wszystkich tych opowiadaniach pojawia się genialny detektyw, który rozwiązuje skomplikowane zagadki kryminalne. Wykorzystuje przy tym swoją inteligencję i spryt, a także opanowaną do perfekcji umiejętność dedukcji. W rozwikłaniu wielu problemów pomaga mu też wiedza z zakresu psychologii, chemii, prawa, literatury, a także policyjne kroniki. Nie rozstaje się też ze swoją fajką, zdarza mu się grać na skrzypcach. Jest też niezwykle sprawny fizycznie, dzięki czemu bez większego szwanku wychodzi z niejednej opresji.
W prowadzeniu śledztw pomaga mu też przyjaciel i nieodłączny towarzysz – doktor John Watson, który dokumentuje też ich najbardziej znaczące dokonania, tworząc niezwykle barwną kronikę przedstawiającą przy okazji Anglię przełomu XIX i XX wieku.
Sherlock Holmes to najbardziej znany bohater książek sir Arthura Conan Doyle’a. Jako detektyw nie popierał policyjnych metod pracy, a wręcz otwarcie je krytykował. Nie uznawał pochopnych decyzji i powierzchownych sądów. Starał się raczej zwracać uwagę na wszelkie detale i dzięki nim szczegółowo, krok po kroku badać całą sprawę. Dzięki stosowanej przez siebie metodzie dedukcji wyciągał proste, rzetelne wnioski, które pozwoliły mu rozszyfrować niejedną trudną zagadkę. Detektyw uznawał, że aresztowanie jest ostatecznością i musi być poprzedzone starannie przeprowadzonym śledztwem. Prawie w ogóle nie musiał więc uciekać się do użycia siły – wystarczała mu obserwacja i wysnuwanie prawidłowych, opartych na sprawdzalnych dowodach, wniosków. W tym pomagało mu też baczne śledzenie podejrzanych, a także dokładne oględziny miejsca przestępstwa. Często przesłuchiwał też osoby postronne, które nie były bezpośrednio uwikłane w sprawę, gdyż uznawał, że również one mogą być źródłem cennych informacji. W prowadzonych z nimi dialogach istotne stawało się posiadanie szerokiej wiedzy psychologicznej, której Holmes nie był pozbawiony. Do ważnych wniosków dochodził np. uważnie przyglądając się zachowaniu podejrzanych bądź ich drobnych, pozornie mało znaczących gestów.
Doyle opisał Sherlocka tak dokładnie, że przez długie lata wielu czytelników chciało, by on naprawdę istniał. Z całą pewnością jest on jednym z najznakomitszych detektywów, jakie zrodziła przez wieki literatura. Sam autor mówił, że kreując tę postać, wzorował się na realnie istniejącej osobie – doktorze medycyny sądowej Josephie Bellu, który był jego mentorem podczas studiów w Edynburgu.
Po ukazaniu się opowiadania „Skandal w Czechach” postać detektywa stała się literackim fenomenem i zyskała szerokie grono wielbicieli. Opowieści o błyskotliwym i ekscentrycznym detektywie i jego cierpliwym towarzyszu od razu spotkały się z ciepłym przyjęciem i choć Doyle napisał jeszcze wiele romansów historycznych i monografii, to jednak żadne jego dzieło nie przewyższyło popularnością przygód genialnego detektywa. Inne utwory Doyle’a pozostawały w cieniu opowieści o Sherlocku.
Warto też zaznaczyć, że opowieści Doyle’a upowszechniły gatunek opowiadań detektywistycznych i nadały wysoką rangę literaturze kryminalnej, a sam Sherlock już na zawsze pozostanie niezapomnianym detektywem wszech czasów.
