Eliza Orzeszkowa – biografia
Eliza Orzeszkowa, z domu Korwin-Pawłowska, urodziła się 6 czerwca 1841 roku w Miłkowszczyźnie. Była pisarką nurtu pozytywistycznego tworząc pod pseudonimem E.O., Bąk, Li...ka i Gabriela Litwinka. Pochodziła z zamożnej rodziny herbu Korwin. Jej ojcem był Benedykt Pawłowski, adwokat, natomiast matką Franciszka Kamieńska. Była nazywana przez matkę Lizą, a przez babcię Ziunią. Dziewczynka bardzo kochała swoją rodzinę, ceniła także swoją opiekunkę, Michalinę Kobylińską, która odegrała ważną rolę w jej życiu.
Życie i twórczość
Eliza już w dzieciństwie fascynowała się literaturą, bardzo dużo czytała i w tym też okresie powstały jej pierwsze utwory. Edukację Eliza rozpoczęła u sakramentek w Warszawie, tam też poznała Marię Konopnicką. Wyjechała tam wraz z babcią, gdy miała lat dwanaście. W 1855 roku do Warszawy przyjechała także Maria Wasiłowska, która stała się najbliższą przyjaciółką dziewczynki. Wspólnie recytowały zakazane wiersze Mickiewicza. Ich talent zauważył Ignacy Kowalewski, znakomity nauczyciel. W 1857 roku Eliza zakończyła naukę u sióstr i zamieszkała z matką i jej mężem, Widackim, w Grodnie. Mając niespełna siedemnaście lat, 21 stycznia 1858 roku wyszła za mąż za Piotra Orzeszkę, który był dalekim kuzynem ojczyma dziewczyny. Młode małżeństwo zamieszkało w majątku Piotra w Ludwinowie. Z początku udane małżeństwo z czasem stało się jedynie pretekstem do ciągłych kłótni. W roku 1862 Orzeszkowa opuściła dom i wyjechała do stolicy. Pod wpływem patriotycznych kazań rabina Markusa Jastrowa podjęła hasło asymilacji Żydów. Przez okres powstania przebywała ponownie w Ludwinowie, gdzie pomagała powstańcom, między innymi Romualdowi Trauguttowi. Swój udział w powstaniu opisała później w „Gloria victis” („Chwała zwyciężonym”). W 1863 roku mąż Elizy został aresztowany, a w dwa lata później zesłany na Sybir do guberni permskiej. Orzeszkowa nie pojechała z mężem, lecz powróciła do Miłkowszczyzny. Gdy mąż powrócił do Warszawy w wyniku amnestii nie wróciła do niego. W 1869 roku uzyskała unieważnienie małżeństwa. Starała się o nie już w czasie pobytu męża na zesłaniu. W 1870 roku sprzedała majątek rodziców w Miłkowszczyźnie i zamieszkała w Grodnie. W tym czasie powstały utwory o charakterze tendencyjnym: „Marta”, „Pan Graba”, „Meir Ezofowicz”, „Kilka uwag nad powieścią”, „Listy o literaturze”. Następnie Orzeszkowa skierowała się w stronę powieści realistycznej. W tym okresie powstał najsłynniejszy z utworów „Nad Niemnem”. Podjęła się również nowego wyzwania. Napisała kilka nowel, w tym na uwagę zasługuje szczególnie „Dobra pani”, „A...B...C...” oraz „Tadeusz”. W 1894 roku Orzeszkowa wyszła za mąż za Stanisława Nahorskiego. Rozpoczęła też współpracę z tygodnikiem „Bluszcz”. W 1896 roku drugi mąż Elizy zmarł na zawał. W 1904 roku została zgłoszona jej kandydatura do Literackiej Nagrody Nobla, jednak nie otrzymała statuetki. Zmarła 18 maja 1910 roku po ciężkiej chorobie serca. Pochowano ją w Grodnie 23 maja.
