Na stronie używamy cookies. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na ich wykorzystywanie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Prywatności.
ZAMKNIJ X

Motyw artysty

Artysta – twórca, kreator, marzyciel, wizjoner. Na przestrzeni wieków rola artysty zmieniała się i ewoluowała (często pod wpływem uwarunkowań społecznych). Jeśli prześledzić ten proces, zauważymy jakich „ról” podejmowali się artyści w kolejnych epokach literackich.

Starożytnym poetom, śpiewakom i dramaturgom patronował Apollo kroczący w orszaku dziewięciu Muz. Średniowieczny twórca był najczęściej anonimowym artystą, tworzącym na „chwałę Boga”. Z kolei prawdziwy artysta renesansu musiał być człowiekiem wszechstronnie wykształconym i utalentowanym (Leonardo da Vinci, w Polsce – Kochanowski). Twórca baroku dbał o błyskotliwy „koncept” i formę swojego utworu, twórca oświecenia – o zgodność z regułami poetyki i dydaktyzm. Romantyzm przyniósł artyście miano kreatora zdolnego do przeciwstawienia się każdej sile (nawet Bogu – patrz: Konrad z „Dziady” cz. III) i do zmiany rzeczywistości. Dla romantyków talent był orężem, darem, ale i przekleństwem mogącym prowadzić do obłędu (Maria i Orcio z „Nie-Boskiej komedii” Krasińskiego). Większość artystów pozytywizmu podjęła się misji głoszenia haseł postępu, równości i pracy u podstaw, oddając w realistyczny sposób otaczającą rzeczywistość. Młoda Polska (podobnie jak romantyzm) gloryfikowała artystę–„kapłana sztuki”, przeciwstawiając mu monotonię oraz zakłamanie życia „filistrów”. Poeta lat 20. chciał z kolei „być jednym z tłumu” (Tuwim).

Przed trudnym zadaniem stanęli artyści lat wojny, świadkowie tragedii, często żołnierze (Baczyński, Gajcy). Musieli zmierzyć się z rzeczywistością wymykającą się ich wyobrażeniom, a po wojnie odnaleźć utracone autorytety (poezja Różewicza, Herberta). Czasy powojenne postawiły artystów przed wyborem: konformizm i służba władzy ludowej (komunizm) lub bunt (pisanie „do szuflady”, emigracja, działalność „w