„Wysokie góry i odziane lasy!
Jako rad na was patrzę, a swe czasy
Młodsze wspominam, które tu zostały,
Kiedy na statek człowiek mało dbały.”
(Jan Kochanowski, „Do gór i lasów”)
„Czy to na balu w chwilach odpoczynku
Siędziesz, nim muzyk tańce zapowiedział,
Obaczysz próżne miejsce przy kominku,
Pomyślisz sobie: on tam ze mną siedział.”
(Adam Mickiewicz, „Do M***”)
„Naprzód ciebie wspomina
Co chwila, co godzina.
(…)
Potem po razu co dnia,
A potem co tygodnia.
(…)
A potem co miesiąca
Z początku albo z końca.”
(Adam Mickiewicz, „Dziady cz. IV”)
„Rozłączeni — lecz jedno o drugim pamięta;
Pomiędzy nami lata biały gołąb smutku
I nosi ciągłe wieści. — Wiem, kiedy w ogródku,
Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta.”
(Juliusz Słowacki, „Rozłączenie”)
„Szczęśliwe wspomnienie jest może na ziemi prawdziwsze od samego szczęścia.”
(Alfred de Musset)
„Starzec oparł głowę o skałę i przymknął oczy. A wówczas „Ta, co jasnej broni .Częstochowy”, zabrała jego duszę i przeniosła „do tych pól, malowanych zbożem rozmaitym”. Na niebie paliły się jeszcze długie szlaki czerwone i złote, a on w tych światłościach leciał ku stronom kochanym. (…) Widzi wszystko, jak było. Wszystko go pyta: Pamiętasz? On pamięta! a zresztą widzi: pola przestronne, miedze, łąki, lasy i wioski. Noc już! O tej porze już zwykle jego latarnia rozświecała ciemności morskie – ale teraz on jest we wsi rodzinnej.”
(Henryk Sienkiewicz, „Latarnik”)
„Po nerwach jego, aż do najdalszych ich gałązeczek, ściekały zimne dreszcze. Miotał się jak śliz na błotnistym dnie strumienia wychowany, gdy go zanurzyć w wodzie morskiej... Toteż całym wysiłkiem rozpaczliwej niecierpliwości uchwycił się wspomnień, uciekł w nie przed nieznośną rzeczywistością, zatonął jak w obłoku mgły czerwcowego przedświtu (…) Z pokoju nauczycielki wszedł przez małe drzwiczki
