Rzeka przypomina o przemijaniu (tutaj: Heraklit z Efezu: „Pantha rei” - „Wszystko płynie”). Jednocześnie jest czymś, co zmierza w określonym kierunku, po własnym szlaku i w granicach swojego koryta. Często w okolicach rzeki gromadzą się ludzie, budują tam osady, wsie, miasteczka. Wtedy woda kojarzy się z życiem, miejscem rodzinnym, ze znajomym krajobrazem i latami dzieciństwa bądź całego życia.

Rzeka przynosi oczyszczenie, jest źródlana, prawdziwa. Nie zatrzymuje się na sprawach nieistotnych, tylko nieprzerwanie płynie do miejsca przeznaczenia, w którym znika. Motyw ten w literaturze odwołuje się do tych wszystkich właściwości rzeki. Często przywołuje się go przy okazji wspomnień, pamięci i tęsknoty. Rzeka kojarzy się także z czymś nieprzewidywalnym, niepoznanym, tajemniczym, bywa że – groźnym.