Powstanie – narodowy zryw niepodległościowy. Literatura polska opiewa przede wszystkim dwa ważne powstania: listopadowe (od 29/30. listopada 1830 roku – 21. października 1831) i styczniowe (od 22. stycznia 1863 roku – 1864 rok). Wątek powstania znajdziemy głównie w utworach romantyzmu. Dwa najważniejsze dramaty podejmujące motyw powstania narodowego to: „Dziady” cz. III Adama Mickiewicza oraz „Kordian” Juliusza Słowackiego. O przygotowaniach do powstania na Litwie opowiada polska epopeja narodowa – „Pan Tadeusz”.
Ocena przyczyn niepowodzenia i skutków obydwu powstań to częsty temat poezji romantycznej (m.in. „Grób Agamemnona” Juliusza Słowackiego). W kolejnej epoce wątek powstania pojawia się w nowelach i powieściach młodych pozytywistów (twórczość Elizy Orzeszkowej). Twórcą szczególnie zaangażowanym w opisanie przyczyn i skutków polskich zrywów niepodległościowych jest Stefan Żeromski. Utwory takie jak – „Syzyfowe prace”, „Echa leśne” czy „Rozdziobią nas kruki, wrony…” – weszły do kanonu lektur szkolnych. Ważnym głosem w kwestii zdolności Polaków do zjednoczenia i walki jest dramat Stanisława Wyspiańskiego – „Wesele”.
W literaturze XX wieku twórcy podjęli się opisania dwóch kolejnych, ważnych powstań: warszawskiego (od 1. sierpnia – 3. października 1944) oraz powstania w getcie (19 kwietnia – ok. 16 maja 1943 roku). Przejmującą relację z tamtych wydarzeń znajdziemy m.in. w: „Pamiętniku z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego, powieści Romana Bratnego „Kolumbowie. Rocznik 20” oraz dziele Hanny Krall pt.: „Zdążyć przed Panem Bogiem”.
Ocena przyczyn niepowodzenia i skutków obydwu powstań to częsty temat poezji romantycznej (m.in. „Grób Agamemnona” Juliusza Słowackiego). W kolejnej epoce wątek powstania pojawia się w nowelach i powieściach młodych pozytywistów (twórczość Elizy Orzeszkowej). Twórcą szczególnie zaangażowanym w opisanie przyczyn i skutków polskich zrywów niepodległościowych jest Stefan Żeromski. Utwory takie jak – „Syzyfowe prace”, „Echa leśne” czy „Rozdziobią nas kruki, wrony…” – weszły do kanonu lektur szkolnych. Ważnym głosem w kwestii zdolności Polaków do zjednoczenia i walki jest dramat Stanisława Wyspiańskiego – „Wesele”.
W literaturze XX wieku twórcy podjęli się opisania dwóch kolejnych, ważnych powstań: warszawskiego (od 1. sierpnia – 3. października 1944) oraz powstania w getcie (19 kwietnia – ok. 16 maja 1943 roku). Przejmującą relację z tamtych wydarzeń znajdziemy m.in. w: „Pamiętniku z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego, powieści Romana Bratnego „Kolumbowie. Rocznik 20” oraz dziele Hanny Krall pt.: „Zdążyć przed Panem Bogiem”.
