Dehumanizacja – odczłowieczenie, wyzbycie się lub pozbawienie kogoś podstawowych cech (i wartości) ludzkich. Pojęcie to można odnieść do dwóch typów bohaterów literackich. Pierwsza grupa to postaci, które świadomie wyzbyły się ludzkich cech, po to by osiągnąć swój cel: władzę, bogactwo, wielkość. Makbet, Balladyna, Rodia Raskolnikow – każdy z tych przykładowych bohaterów zabił w sobie naturalne ludzkie odruchy i emocje (np. litość, współczucie), gdyż uważał je za „słabszą” część własnego charakteru. Doskonałym studium samodzielnego „odczłowieczenia” jest właśnie „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego.
Druga grupa (znacznie bardziej obszerna) to tragiczni bohaterowie umieszczeni w nieludzkich warunkach bytowych (obozy zagłady, getta, obozy pracy, kraje pod ścisłą okupacją wroga). Głód, nędza, nieustanne zagrożenie i upokorzenia często odbierały prześladowanym poczucie człowieczeństwa. W pierwszej kolejności nasuwa się przykład dzieł opisujących rzeczywistość obozów koncentracyjnych („Medaliony” Zofii Nałkowskiej) i literatury łagrowej („Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego). Dziełem, które najcelniej oddaje proces stopniowego „odczłowieczenia” (wymuszonego przez nieludzkie warunki bytu), są „Opowiadania” Tadeusza Borowskiego.
W literaturze współczesnej dehumanizacja często wiąże się z pojęciem globalnego społeczeństwa (masowość, zanik znaczenia jednostki) i konsumpcjonizmu.
Druga grupa (znacznie bardziej obszerna) to tragiczni bohaterowie umieszczeni w nieludzkich warunkach bytowych (obozy zagłady, getta, obozy pracy, kraje pod ścisłą okupacją wroga). Głód, nędza, nieustanne zagrożenie i upokorzenia często odbierały prześladowanym poczucie człowieczeństwa. W pierwszej kolejności nasuwa się przykład dzieł opisujących rzeczywistość obozów koncentracyjnych („Medaliony” Zofii Nałkowskiej) i literatury łagrowej („Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego). Dziełem, które najcelniej oddaje proces stopniowego „odczłowieczenia” (wymuszonego przez nieludzkie warunki bytu), są „Opowiadania” Tadeusza Borowskiego.
W literaturze współczesnej dehumanizacja często wiąże się z pojęciem globalnego społeczeństwa (masowość, zanik znaczenia jednostki) i konsumpcjonizmu.
