„Syzyfowe prace” to
pierwsza powieść Stefana Żeromskiego. 33- letni pisarz wydał ją
w 1897 roku w odcinkach w krakowskim piśmie „Nowa Reforma”, rok
później ukazała się w wersji książkowej we Lwowie. Nie ma
wątpliwości, że „Syzyfowe prace” zawierają opis własnych
przeżyć Żeromskiego jako ucznia najpierw szkoły początkowej w
Psarach, a potem gimnazjum w Kielcach.
Czas akcji powieści pokrywa się mniej więcej z latami, kiedy przyszły pisarz pobierał edukację – czyli od 1873 r. do 1886 roku. To okres, kiedy po przegranym Powstaniu Styczniowym w zaborze rosyjskim nastąpiły ostre i wzmożone represje wobec narodu polskiego, w tym zakaz mówienia po polsku i nauki języka polskiego w szkole. Żeromski, tak jak główny bohater „Syzyfowych prac” Marcin Borowicz, wywodzi się z rodziny, która udział w Powstaniu Styczniowym przypłaciła poważnym uszczupleniem majątku i utratą bliskich. Ojciec pisarza trafił do aresztu i został stamtąd wykupiony. Żeromski, podobnie jak Borowicz, wcześnie stracił matkę. Potem zmarł jego ojciec, a pozbawiony środków do życia przyszły pisarz sam musiał zacząć zarabiać na utrzymanie, podejmując się roli guwernera w dworach szlacheckich.
Wszystkie te wątki znalazły się w późniejszych „Syzyfowych pracach”.
