Nowela pozytywistyczna – nowela w Polsce jest gatunkiem stosunkowo młodym (wcześniej uprawiali ją m.in. C. Norwid, J. Chodźko, M. Czajkowski). Nowela, najpierw ukazywałą się w czasopiśmie, następnie była drukowana. Powstaje ona w odmiennej stylistyce konwencyjnej – w Polsce trwają zabory, powoli rodzi się kapitalizm. Ma to wpływ na tematykę tych utworów, gdzie bohaterami są przed wszystkim ludzie z najniższych warstw społecznych. Możemy wyróżnić te, które poruszają następującą problematykę:
-
patriotyczną; podejmującą tematy dziecka w sytuacji zaborów, temat wynarodowienia (np.
B. Prus ,,Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”; H. Sienkiewcz ,,Sachem”, ,,Latarnik”, ,,Za chlebem”).
-
żydowską: Żydzi od zawsze byli obecni w naszym społeczeństwie, dlatego obowiązkiem społecznym był fakt zainteresowania się jego losem( np. Maria Konopnicka ,,Mendel Gdański”).
-
ludzi ,,wysadzonych z siodła” - wędrujących od miasta do miasta, pozbawionych majątku,młodych bezimiennych (np. M. Konopnicka ,,Michałko)
-
kwestii rodzinnych; sieroty, dzieci biedne, ale utalentowane, (np. B. Prus ,,Antek”)
-
społeczne; problem fałszywej filantropii (np. E. Orzeszkowa ,,Nad Niemnem”; B. Prus ,,Miłosierdzie gminy”)
