Jan Andrzej Morsztyn – biografia
Jan Andrzej Morsztyn (herbu Lilewa) urodził się 24 czerwca 1621 roku w Raciborsku niedaleko Krakowa. Pochodził z rodziny szlacheckiej wyznania kalwińskiego. Studia rozpoczął na uniwersytecie w Lejdzie. Fascynowały go również podróże, z tego też względu wyjechał wraz z bratem do Włoch i Francji. Po powrocie uzyskał kontakty z dworem królewskim dzięki rodzinie Lubomirskich. Był dworzaninem Jerzego Lubomirskiego od 1649 roku, a w cztery lata później stał się dworzaninem królewskim. Pełnił funkcję sekretarza królewskiego, a następnie referendarza koronnego. W 1660 przyznano mu starostwo małogoskie, a w osiem lat później objął stanowisko podskarbiego wielkiego koronnego. Od roku 1667 był starostą tucholskim. W 1659 roku odbył się ślub Morsztyna z córką pułkownika wojsk koronnych Henryka Gordona, Katarzyną. Żona starosty była damą dworu królowej Marii Ludwiki Gonzagi. W okresie rządów Jana III Sobieskiego zawiązał w porozumieniu z Ludwikiem XIV spisek detronizacyjny. Gdy spisek został wykryty Morsztyn uciekł za granicę. Schronił się we Francji, gdzie został sekretarzem Ludwika XIV. Będąc jeszcze w Polsce zmienił wyznanie na katolicyzm. Nie należał jednak do gorliwych wyznawców. Zmarł 8 stycznia 1693 roku w Paryżu.
Twórczość
Jan Andrzej Morsztyn oprócz licznych funkcji, jakie pełnił, był również dworskim poetą, jednak pisanie nigdy nie było jego życiową pasją. Do najbardziej znanych utworów jego autorstwa możemy zaliczyć zbiory „Lutnia”, które powstawały od roku 1638 – 1661. Wydane zostały jednak dopiero w 1844 roku. Obejmowały ponad 200 wierszy, głównie erotyków. Na uwagę zasługuje również „Kanikuła albo Psia gwiazda” napisana w 1647 roku, natomiast wydana ponad dwieście lat później. Ta książka zawierała jedynie około 30 wierszy. W swoich utworach krytykował postawę polskiej szlachty w obliczu zagrożenia ze strony Kozaków i Tatarów. Swojej irytacji dał upust w wierszach „Pospolite ruszenie 1649” i „Pieśń w obozie pod Żwańcem 1653”. Często również swoją inspirację czerpał z utworów Mariniego i Kochanowskiego.
